Toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) en het ministerie van Financiën zijn te lankmoedig geweest in hun optreden bij SNS Reaal. De VEB onderzoekt of DNB aansprakelijk kan worden gesteld voor schade van beleggers.
DNB onderschatte de risico’s die SNS Reaal liep en het ministerie van Financiën lette na de staatssteun in 2008 (750 miljoen euro) niet goed op de zaak.
Laks en te laat handelen door de beide toezichthouders. Dat is in een notendop de vlijmscherpe slotsom van een 419 pagina’s tellend rapport van de commissie die de nationalisatie van bank-verzekeraar SNS Reaal heeft onderzocht.
Het duo Jean Frijns (oud-directeur ABP en beroepscommissaris) en oud staatsraad Rein Jan Hoekstra kregen negen maanden geleden van DNB en het ministerie van Financiën de opdracht om antwoord te geven op de vraag of de beide toezichthouders ‘tijdig en toereikend’ gereageerd hebben op de ontwikkelingen bij de bank-verzekeraar.
Aansprakelijkheid DNB
De harde noten die de commissie nu kraakt over DNB en het ministerie van Financiën werpen de vraag op of beleggers DNB aansprakelijk kunnen stellen voor de schade.
De VEB onderzoekt op dit vlak nog nader de juridische mogelijkheden.
Alhoewel bestuurders en commissarissen de hoofdverantwoordelijken zijn voor de teloorgang van de bank-verzekeraar, zijn beleggers ook de dupe geworden van treuzelende en te goed gelovige toezichthouders.
DNB had noodzakelijke instrumenten tot zijn beschikking om financiële instellingen door te lichten en te bevragen, maar daarvan blijkt bij SNS Reaal onvoldoende gebruik gemaakt. Beleggers hadden mogen vertrouwen op een kundige en doortastende toezichthouder.
“Pas op de plaats”
De conclusie van de onderzoekers is scherp. Zo schrijven ze dat partijen in ieder geval sinds februari 2011 te veel achterover hebben geleund.
“De vraag of De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën in deze periode op tijd hebben gereageerd op signalen over de financiële positie van SNS Reaal kan in het licht van de uitkomst van de nationalisatie niet met een volmondig ja worden beantwoord.”
“Tussen de publicatie van de jaarcijfers over 2010 op 17 februari 2011 en 6 december 2011 hebben De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën bij het zoeken naar en het vinden van een oplossing pas op de plaats gemaakt”, aldus de Commissie.
Pas in het najaar van 2012 na “bijna een jaar moeizaam werken aan een oplossing” hielden De Nederlandsche Bank en met name het ministerie van Financiën “een hoog tempo” aan.
Fiat nog voor bestudering
Maar al veel eerder ging het mis. Zo blijkt uit het rapport dat DNB in de periode tussen 2006 en 2009 “überhaupt te weinig oog had voor de risico's van de op uitbreiding en overnames gerichte strategie van SNS Reaal”, schrijven Hoekstra en Frijns.
Dat blijkt bijvoorbeeld uit de handelwijze van DNB voorafgaand aan de overname van vastgoedbedrijf Property Finance in oktober 2006.
“Wat Property Finance betreft is opvallend dat de directeur toezicht van De Nederlandsche Bank in een gesprek met de voorzitter van de raad van bestuur van SNS Reaal op 28 juli 2006 al de einduitkomst meedeelde van deze toets die toen overigens nog moest beginnen”, meldt het rapport.
En bij de daadwerkelijke toets van DNB leunde deze te veel op informatie afkomstig van SNS Reaal en was de beoordeling niet adequaat genoeg.
Zo meldt het verslag dat “de beoordeling berustte op een waardering van de wijze waarop SNS Reaal zelf de risico’s inschatte in plaats van een eigen kritische, inhoudelijke inschatting van de risico’s.”
“Te weinig werd rekening gehouden met de mogelijkheden en beperkingen van SNS Reaal en met de te rooskleurige inschattingen binnen de raad van bestuur en de raad van commissarissen van SNS Reaal.”
De overname van Bouwfonds Property Finance, de eerste die oud-topman Sjoerd van Keulen deed met de opbrengst van de beursgang in mei 2006, zou het concern fataal worden.
“Onvoldoende kritisch”
Frijns en Hoekstra kraken DNB ook nu deze geen oog had voor de gevolgen voor de balansverhoudingen en het risico van Property Finance voor SNS Reaal.
“In plaats van diversificatie van inkomstenbronnen haalde SNS Reaal met Property Finance een concentratierisico binnen. Bij de verstrekking van de verklaringen van geen bezwaar (door DNB, red.) is onvoldoende kritisch geoordeeld over het feit dat de omvang van de overgenomen commercieel vastgoedportefeuille in relatie tot het balanstotaal en het eigen vermogen van SNS Bank (zeventien procent van het balanstotaal en vier keer het eigen vermogen van SNS Bank) een concentratierisico vormde.”
Van Keulen winkelde veel. SNS Reaal kocht vervolgens Regio Bank, de Nederlandse poot van schadeverzekeraar Axa en pensioenverzekeraar Zwitserleven en Swiss Life België.
Bij die acquisities stelde DNB zich “onvoldoende daadkrachtig” op. “Het hoge tempo van de overnames door SNS Reaal is van geval tot geval beoordeeld en de uiteindelijk fatale samenhang, die de latere penibele situatie van SNS Reaal in hoge mate verklaart, heeft De Nederlandsche Bank wel onderkend, maar er is onvoldoende daadkrachtig opgetreden. Het ontbrak aan een risicoanalyse op het niveau op de gehele organisatie van SNS Reaal”, constateren de onderzoekers.
Wanbeleid
De VEB heeft bij de advocaat-generaal van het Amsterdamse Gerechtshof al in een eerder stadium gevraagd om bij de Ondernemingskamer een enquête te verzoeken naar mogelijk wanbeleid bij SNS Reaal.
De noodzaak van een dergelijk onderzoek blijft bestaan.
De Commissie boog zich over de rol van DNB en het ministerie van Financiën en niet over het functioneren van bestuur en commissarissen. Dat zal in een enquête wel centraal staan.
Laks en te laat handelen door de beide toezichthouders. Dat is in een notendop de vlijmscherpe slotsom van een 419 pagina’s tellend rapport van de commissie die de nationalisatie van bank-verzekeraar SNS Reaal heeft onderzocht.
Het duo Jean Frijns (oud-directeur ABP en beroepscommissaris) en oud staatsraad Rein Jan Hoekstra kregen negen maanden geleden van DNB en het ministerie van Financiën de opdracht om antwoord te geven op de vraag of de beide toezichthouders ‘tijdig en toereikend’ gereageerd hebben op de ontwikkelingen bij de bank-verzekeraar.
Aansprakelijkheid DNB
De harde noten die de commissie nu kraakt over DNB en het ministerie van Financiën werpen de vraag op of beleggers DNB aansprakelijk kunnen stellen voor de schade.
De VEB onderzoekt op dit vlak nog nader de juridische mogelijkheden.
Alhoewel bestuurders en commissarissen de hoofdverantwoordelijken zijn voor de teloorgang van de bank-verzekeraar, zijn beleggers ook de dupe geworden van treuzelende en te goed gelovige toezichthouders.
DNB had noodzakelijke instrumenten tot zijn beschikking om financiële instellingen door te lichten en te bevragen, maar daarvan blijkt bij SNS Reaal onvoldoende gebruik gemaakt. Beleggers hadden mogen vertrouwen op een kundige en doortastende toezichthouder.
“Pas op de plaats”
De conclusie van de onderzoekers is scherp. Zo schrijven ze dat partijen in ieder geval sinds februari 2011 te veel achterover hebben geleund.
“De vraag of De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën in deze periode op tijd hebben gereageerd op signalen over de financiële positie van SNS Reaal kan in het licht van de uitkomst van de nationalisatie niet met een volmondig ja worden beantwoord.”
“Tussen de publicatie van de jaarcijfers over 2010 op 17 februari 2011 en 6 december 2011 hebben De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën bij het zoeken naar en het vinden van een oplossing pas op de plaats gemaakt”, aldus de Commissie.
Pas in het najaar van 2012 na “bijna een jaar moeizaam werken aan een oplossing” hielden De Nederlandsche Bank en met name het ministerie van Financiën “een hoog tempo” aan.
Fiat nog voor bestudering
Maar al veel eerder ging het mis. Zo blijkt uit het rapport dat DNB in de periode tussen 2006 en 2009 “überhaupt te weinig oog had voor de risico's van de op uitbreiding en overnames gerichte strategie van SNS Reaal”, schrijven Hoekstra en Frijns.
Dat blijkt bijvoorbeeld uit de handelwijze van DNB voorafgaand aan de overname van vastgoedbedrijf Property Finance in oktober 2006.
“Wat Property Finance betreft is opvallend dat de directeur toezicht van De Nederlandsche Bank in een gesprek met de voorzitter van de raad van bestuur van SNS Reaal op 28 juli 2006 al de einduitkomst meedeelde van deze toets die toen overigens nog moest beginnen”, meldt het rapport.
En bij de daadwerkelijke toets van DNB leunde deze te veel op informatie afkomstig van SNS Reaal en was de beoordeling niet adequaat genoeg.
Zo meldt het verslag dat “de beoordeling berustte op een waardering van de wijze waarop SNS Reaal zelf de risico’s inschatte in plaats van een eigen kritische, inhoudelijke inschatting van de risico’s.”
“Te weinig werd rekening gehouden met de mogelijkheden en beperkingen van SNS Reaal en met de te rooskleurige inschattingen binnen de raad van bestuur en de raad van commissarissen van SNS Reaal.”
De overname van Bouwfonds Property Finance, de eerste die oud-topman Sjoerd van Keulen deed met de opbrengst van de beursgang in mei 2006, zou het concern fataal worden.
“Onvoldoende kritisch”
Frijns en Hoekstra kraken DNB ook nu deze geen oog had voor de gevolgen voor de balansverhoudingen en het risico van Property Finance voor SNS Reaal.
“In plaats van diversificatie van inkomstenbronnen haalde SNS Reaal met Property Finance een concentratierisico binnen. Bij de verstrekking van de verklaringen van geen bezwaar (door DNB, red.) is onvoldoende kritisch geoordeeld over het feit dat de omvang van de overgenomen commercieel vastgoedportefeuille in relatie tot het balanstotaal en het eigen vermogen van SNS Bank (zeventien procent van het balanstotaal en vier keer het eigen vermogen van SNS Bank) een concentratierisico vormde.”
Van Keulen winkelde veel. SNS Reaal kocht vervolgens Regio Bank, de Nederlandse poot van schadeverzekeraar Axa en pensioenverzekeraar Zwitserleven en Swiss Life België.
Bij die acquisities stelde DNB zich “onvoldoende daadkrachtig” op. “Het hoge tempo van de overnames door SNS Reaal is van geval tot geval beoordeeld en de uiteindelijk fatale samenhang, die de latere penibele situatie van SNS Reaal in hoge mate verklaart, heeft De Nederlandsche Bank wel onderkend, maar er is onvoldoende daadkrachtig opgetreden. Het ontbrak aan een risicoanalyse op het niveau op de gehele organisatie van SNS Reaal”, constateren de onderzoekers.
Wanbeleid
De VEB heeft bij de advocaat-generaal van het Amsterdamse Gerechtshof al in een eerder stadium gevraagd om bij de Ondernemingskamer een enquête te verzoeken naar mogelijk wanbeleid bij SNS Reaal.
De noodzaak van een dergelijk onderzoek blijft bestaan.
De Commissie boog zich over de rol van DNB en het ministerie van Financiën en niet over het functioneren van bestuur en commissarissen. Dat zal in een enquête wel centraal staan.
Gerelateerde artikelen