De slechte economie en extra heffingen zetten bankwinsten onder druk. Lage rentes van de centrale bank zijn een manier om de winsten op te pompen. Dat zorgt er wel voor dat verliezen verhuld blijven.
Fitch constateerde onlangs dat de recessie de winstgevendheid van Nederlandse banken raakt.
"Die heeft geresulteerd in een aantal significante uitdagingen, waaronder de impact van stijgende werkloosheid, meer bedrijfsfaillissementen en druk op commercieel vastgoed", aldus de kredietbeoordelaar.
In de praktijk betekent het dat banken meer te maken krijgen met wanbetaling en daarvoor voorzieningen moeten treffen waardoor de winst daalt.
Bedreiging
Naast de slechte economie is er volgens De Nederlandsche Bank (DNB) echter nog een bedreiging voor banken.
"De winsten staan onder druk door een combinatie van verslechterde economische vooruitzichten en beleidsinitiatieven zoals de bankenbelasting, resolutieheffing en de door Europese lidstaten voorgenomen financiële transactietaks", aldus de toezichthouder donderdag in een rapport.
Een manier om bankwinsten te steunen is een renteverlaging door de ECB. Bankieren draait uiteindelijk om zo goedkoop mogelijk geld aantrekken en het zo duur mogelijk uitzetten. Als banken goedkoper kunnen lenen en een deel van de verlaging in eigen zak kunnen steken, is dat goed voor hun winstgevendheid.
Bijwerking
Een mogelijke negatieve bijwerking is dat banken het nemen van verliezen op slechte leningen uitstellen. DNB legde dat donderdag nog eens eenvoudig uit.
"Een lage rente creëert voor banken extra ruimte om probleemleningen niet direct te liquideren, maar een tijdelijke betalingspauze in te gelasten en de rentelasten te laten oplopen met de hoofdsom."
Dit kan gunstig uitpakken voor bank en debiteur, maar kan ook leiden tot een onzichtbare opeenstapeling van verliezen. In het meest extreme geval leidt het tot het ontstaan van zombiebanken: banken die eigenlijk failliet zijn maar dankzij de centrale bank kunnen overleven.
Roep om actie
Desondanks klinkt de roep om meer stimulering van de ECB steeds luider. De president van de Duitse Bundesbank, Jens Weidmann, zei eerder deze week al dat een nieuwe renteverlaging door de ECB mogelijk nodig is.
De topvrouw van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) Christine Lagarde volgde donderdag met een extra aansporing. "Van alle centrale banken in de wereld is de ECB de enige die duidelijk nog ruimte heeft om te bewegen."
Het is de vraag of alle monetaire stimuleringsmaatregelen veel hebben gedaan om de economie te helpen. Zeker is echter dat ze banken helpen om verliezen te verhullen en hun winsten op te pompen. De vraag is of de perverse bij-effecten niet groter zijn dan het vermeende positieve effect.