Het Internationaal Monetair Fonds schetst deze week een erg zwart scenario van het huishoudboekje van de Nederlandse overheid. Bij de dieprode cijfers van het fonds zijn echter wel een paar kanttekeningen te plaatsen.
Het IMF dat het Nederlandse begrotingstekort in 2015 oploopt tot 4,8 procent van het bruto binnenlands product. In de jaren daarna zakt het tekort niet onder de 4,4 procent.
De Nederlandse staatsschuld stijgt hard mee. Dit jaar is de staatsschuld nog 74,4 procent van het bbp, in 2018 is dat volgens het IMF 83,2 procent.
Het Centraal Planbureau rekent op een tekort van 2,8 procent in 2015. Volgens het ministerie van Financiën heeft het IMF bezuinigingen die structureel zijn niet zo meegerekend en verklaart dat de afwijkende voorspellingen.
In hoeverre dit klopt is lastig te zeggen. De risico's die het IMF ziet voor de Nederlandse overheidsfinanciën zijn echter wel kwalitatief te beoordelen.
Het IMF ziet vooral een bedreiging in de zwakke economische groei en de stijging van zorgkosten en pensioenuitgaven. Bij deze drie punten zijn kanttekeningen te plaatsen.
Economie
Allereerst gaat het IMF ervan uit dat de Nederlandse economie blijft kwakkelen. De landen die volgens het fonds ook aanhoudend last zullen houden van de zwakke economische groei zijn vooral landen waar de economie het de afgelopen jaren slecht deed.
Het IMF zet het sein op groen voor onder meer Duitsland, België en Finland. Naast Nederland staat het sein op rood voor de zwakke eurolanden en Denemarken. Hier lijkt het een beetje ‘slechte resultaten uit het verleden bieden wel een garantie op ellende in de toekomst' te zijn.
Dat het in positieve zin plotseling anders kan uitpakken blijkt bijvoorbeeld uit het Verenigd Koninkrijk. De groeiverwachtingen zijn daar dit jaar in hoog tempo opgeschroefd.
Zorg
Dan de zorg- en pensioenkosten. De Nederlandse politiek heeft grote moeite om maatregelen te nemen, maar op deze terreinen is toch al aardig doorgepakt.
In het zorgakkoord is dit voorjaar afgesproken dat de zorgkosten vanaf 2015 met niet meer dan 1 procent per jaar stijgen. Het IMF voorziet tot 2030 een groei op jaarbasis van 3,9 procent.
Nou zou het kunnen dat de opgelopen achterstand op een gegeven moment wordt ingelopen en het IMF gelijk krijgt. Een inzicht dat de laatste tijd is ingedaald is echter dat er een sterke relatie is tussen groei van zorguitgaven en economische groei.
Consultingbureau voor de zorg Gupta heeft onlangs een analyse langs deze lijnen gedaan. En wat blijkt: de ontwikkeling van de zorgkosten hangt in Nederland, net als in de VS, sterk samen met de ontwikkeling van de economie.
In het kort: lage economische groei, betekent een lage groei van de zorguitgaven vijf jaar later. Gupta voorspelt voor tot 2017 daarom een jaarlijkse groei van de zorgkosten, inclusief inflatie, van 1 tot 3 procent.
Als deze theorie klopt, dan loopt het met de zorg wel los. Ofwel de economie trekt daarna aan en de zorg groeit mee, of de economie blijft kwakkelen en de zorgkosten kwakkelen mee.
Pensioen
Dan de pensioenkosten. Het heeft lang geduurd, maar de Nederlandse overheid heeft inmiddels hard ingegrepen in de pensioenen. De AOW-leeftijd gaat tot 2024 naar 67 jaar. Daarna stijgt de aow-leeftijd mee met de levensverwachting.
Dit laatste klinkt vaag, maar is in werkelijkheid al heel concreet gemaakt. De stijging van de levensverwachting en de aow-leeftijd zijn al in de wet geschreven.
Dit betekent dat iemand die in 1980 is geboren op dit moment een AOW-leeftijd heeft van ongeveer 70,5 jaar. Als de levensverwachting toeneemt, gaat dat verder omhoog.
Daarnaast staat er nog een versnelling van de verhoging naar 67 jaar in 2021 op de politieke agenda. Dit is al met al een flinke ingreep die wel degelijk een impact heeft op de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op de lange termijn.
De ontwikkeling van de overheidsbegroting is van heel veel factoren afhankelijk en daarmee onmogelijk te voorspellen. Maar het IMF lijkt alles bij elkaar op alle fronten een beetje door te schieten met zijn doemscenario.
De Nederlandse staatsschuld stijgt hard mee. Dit jaar is de staatsschuld nog 74,4 procent van het bbp, in 2018 is dat volgens het IMF 83,2 procent.
Het Centraal Planbureau rekent op een tekort van 2,8 procent in 2015. Volgens het ministerie van Financiën heeft het IMF bezuinigingen die structureel zijn niet zo meegerekend en verklaart dat de afwijkende voorspellingen.
In hoeverre dit klopt is lastig te zeggen. De risico's die het IMF ziet voor de Nederlandse overheidsfinanciën zijn echter wel kwalitatief te beoordelen.
Het IMF ziet vooral een bedreiging in de zwakke economische groei en de stijging van zorgkosten en pensioenuitgaven. Bij deze drie punten zijn kanttekeningen te plaatsen.
Economie
Allereerst gaat het IMF ervan uit dat de Nederlandse economie blijft kwakkelen. De landen die volgens het fonds ook aanhoudend last zullen houden van de zwakke economische groei zijn vooral landen waar de economie het de afgelopen jaren slecht deed.
Het IMF zet het sein op groen voor onder meer Duitsland, België en Finland. Naast Nederland staat het sein op rood voor de zwakke eurolanden en Denemarken. Hier lijkt het een beetje ‘slechte resultaten uit het verleden bieden wel een garantie op ellende in de toekomst' te zijn.
Dat het in positieve zin plotseling anders kan uitpakken blijkt bijvoorbeeld uit het Verenigd Koninkrijk. De groeiverwachtingen zijn daar dit jaar in hoog tempo opgeschroefd.
Zorg
Dan de zorg- en pensioenkosten. De Nederlandse politiek heeft grote moeite om maatregelen te nemen, maar op deze terreinen is toch al aardig doorgepakt.
In het zorgakkoord is dit voorjaar afgesproken dat de zorgkosten vanaf 2015 met niet meer dan 1 procent per jaar stijgen. Het IMF voorziet tot 2030 een groei op jaarbasis van 3,9 procent.
Nou zou het kunnen dat de opgelopen achterstand op een gegeven moment wordt ingelopen en het IMF gelijk krijgt. Een inzicht dat de laatste tijd is ingedaald is echter dat er een sterke relatie is tussen groei van zorguitgaven en economische groei.
Consultingbureau voor de zorg Gupta heeft onlangs een analyse langs deze lijnen gedaan. En wat blijkt: de ontwikkeling van de zorgkosten hangt in Nederland, net als in de VS, sterk samen met de ontwikkeling van de economie.
In het kort: lage economische groei, betekent een lage groei van de zorguitgaven vijf jaar later. Gupta voorspelt voor tot 2017 daarom een jaarlijkse groei van de zorgkosten, inclusief inflatie, van 1 tot 3 procent.
Als deze theorie klopt, dan loopt het met de zorg wel los. Ofwel de economie trekt daarna aan en de zorg groeit mee, of de economie blijft kwakkelen en de zorgkosten kwakkelen mee.
Pensioen
Dan de pensioenkosten. Het heeft lang geduurd, maar de Nederlandse overheid heeft inmiddels hard ingegrepen in de pensioenen. De AOW-leeftijd gaat tot 2024 naar 67 jaar. Daarna stijgt de aow-leeftijd mee met de levensverwachting.
Dit laatste klinkt vaag, maar is in werkelijkheid al heel concreet gemaakt. De stijging van de levensverwachting en de aow-leeftijd zijn al in de wet geschreven.
Dit betekent dat iemand die in 1980 is geboren op dit moment een AOW-leeftijd heeft van ongeveer 70,5 jaar. Als de levensverwachting toeneemt, gaat dat verder omhoog.
Daarnaast staat er nog een versnelling van de verhoging naar 67 jaar in 2021 op de politieke agenda. Dit is al met al een flinke ingreep die wel degelijk een impact heeft op de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op de lange termijn.
De ontwikkeling van de overheidsbegroting is van heel veel factoren afhankelijk en daarmee onmogelijk te voorspellen. Maar het IMF lijkt alles bij elkaar op alle fronten een beetje door te schieten met zijn doemscenario.