KLM is voor het eerst in zes jaar in de rode cijfers beland. Oorzaak is een verkeerd uitgepakte inschatting van de kerosineprijzen. Desondanks heeft KLM haar Franse zustervennootschap Air France wederom overklast.
Dat bleek tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van KLM.
Om de volatiliteit van de brandstofrekening (2,3 miljard euro in 2008/2009) te beperken, maakt de luchtvaartmaatschappij gebruik van futures. Maar terwijl financieel directeur Frederic Gagey en zijn medebestuurders op basis van de zogenaamde forward curve (die de verwachting van de markt aangeeft) uitgingen van een gestage stijging van de olieprijs, trad er vanaf oktober 2008 juist een forse daling in. Doordat KLM zich met haar futurespositie had vastgelegd op een te hoge prijs, is te veel betaald voor de brandstof.
Begin dit jaar bereikte de olieprijs een dieptepunt van 45 dollar per barrel. KLM heeft haar hedgepositie op het meest ongunstige moment, tussen december 2008 en februari 2009, teruggebracht. Op een totale brandstofrekening van 2,3 miljard euro is een verlies geleden van 2,1 miljard euro. Hiervan is 251 miljoen euro direct ten laste gebracht van de verlies- en winstrekening. Het resterende deel is een zogenaamd ongerealiseerd verlies en is afgeboekt van het eigen vermogen.
Minder afgedekt
Gagey moest erkennen dat in deze situatie ‘achteraf bezien het niet hedgen fantastisch was geweest', maar ook dat ‘KLM's hedgepolitiek in voorbije jaren veel winst heeft opgeleverd'.
Op de vraag of KLM in plaats van futures niet beter gebruik had kunnen maken van opties (waardoor het niet gedwongen was om tegen een hoge prijs in te kopen), antwoordden Gagey en Hartman ontkennend. ‘Dit had KLM veel meer gekost'. Het luchtvaartbedrijf heeft wel ingegrepen. Voor de komende twee jaar is nu nog slechts 20 procent van de brandstofbehoefte afgedekt, terwijl dit in 2008/2009 45 tot 50 procent was.
KLM weer beter dan Air France
De tegenvaller met de brandstofprijzen heeft KLM er niet van weerhouden haar Franse zustervennootschap Air France wederom te overklassen. Air France incasseerde op een bijna tweemaal zo hoge omzet (14,5 miljard euro) een verlies dat liefst vijfmaal zo groot is als dat van KLM; ruim één miljard euro.
Een bekend patroon, want sinds de overname door Air France doet KLM het jaar na jaar significant beter dan haar partner. Ook bij Air France joegen onjuiste inschattingen bij het indekken tegen de hoge brandstofprijs het verlies op.
Verdampt
Bij een omzetstijging van twee procent tot 8,18 miljard euro is het nettoverlies van KLM in het gebroken boekjaar 2008/2009 uitgekomen op 193 miljoen euro (2007/2008: 291 miljoen euro winst). Het operationele resultaat was met 148 miljoen euro nog wel positief, maar kreeg ten opzichte van vorig jaar (553 miljoen euro) wel een forse knauw. ‘In het vierde kwartaal zijn de goede resultaten van de eerste jaarhelft vrijwel geheel verdampt', aldus president-directeur Peter Hartman.
Voor de middenlange termijn is Hartman positief. Door de vluchtcapaciteit tijdelijk te verminderen, investeringen te reduceren (minder vlootvernieuwing) en kosten te verlagen meent KLM deze teruggang goed te kunnen doorkomen.
Bovendien zijn afgelopen jaar twee belangrijke strategische beslissingen genomen. Zo is KLM onlangs, na bijna tien jaar getouwtrek met de Europese Mededingingsautoriteiten, volledig eigenaar geworden van Martinair. Vooral voor de gecombineerde vrachtdivisie moet dit belangrijke synergievoordelen gaan opleveren. Ook zijn de bestemmingen van Martinair naar het Caribische gebied een goede aanvulling op KLM's netwerk.
Verder heeft Air France KLM in januari 2009 voor 323 miljoen euro een 25 procent belang genomen in het nieuwe gesaneerde Alitalia. Hartman gaf aan dat dit een ‘gevoelig onderwerp' binnen KLM was en zeker geen ‘langgekoesterde droom'. Hierbij doelde hij waarschijnlijk op de eerdere afgeblazen fusiepoging met Alitalia in 2004 waarvoor KLM een boete van 275 miljoen euro moest ophoesten. De investering moet vooral zorgen voor meer Italiaanse passagiers en vrachtcolli op de lange afstandsvluchten vanaf Parijs en Amsterdam. Ook verdubbelt het aantal hubs in het netwerk van Air France KLM.
Dividend gepasseerd
Omdat Air France KLM dit jaar geen dividend uitkeert, zit er voor aandeelhouders KLM ook geen vergoeding in. Air France KLM houdt sinds de gestanddoening van haar openbaar bod op alle aandelen KLM in mei 2004 een controlerend belang in KLM en dicteert, als prioriteitsaandeelhouder, de hoogte van het door KLM uit te keren dividend.
Vooral de afgelopen vier jaren leidde dit tot een onrechtvaardig en absurd laag dividend. Sinds 2004 keert KLM een veel kleiner deel van de winst uit aan aandeelhouders dan haar operationele prestaties rechtvaardigen. Bovendien keren andere vergelijkbare luchtvaartmaatschappijen een aanzienlijk hoger percentage van de winst uit dan KLM doet.
Op de vraag of KLM ondanks het nettoverlies had overwogen toch dividend uit te keren uit de algemene reserves, antwoordde president-commissaris Kees Storm bevestigend. "Maar omdat wij de balans van KLM nog niet sterk genoeg vinden, doen we het niet". De balans is door de afboeking van twee miljard inderdaad verslechterd (solvabiliteit van 40% naar 19%), maar Storm's argument is niet plausibel. Vorig jaar bediende KLM zich namelijk ook al van hetzelfde argument om het disproportioneel lage dividend te verantwoorden, terwijl de balansverhoudingen toen uitstekend waren.
Wel discretionaire bonus
Dat vooraf geformuleerde bonusdoelstellingen weinig betekenis hebben, blijkt ook nu weer bij KLM. Want hoewel beide targets (operationeel resultaat en rendement op geïnvesteerd vermogen) niet waren behaald, meende de raad van commissarissen (rvc) toch een ‘discretionaire' bonus aan de bestuursleden te moeten toekennen. Dat zijn bonussen die de directie uit zichzelf uit kan delen, om verschillende redenen.
Saillant is echter dat KLM's beloningsbeleid helemaal geen ruimte laat voor een discretionaire bevoegdheid voor de rvc, maar Wim Kok (ook commissaris bij ING, Shell en TNT) ontkende dit.
Kok betoogde als voorzitter van de beloningscommissie dat het ‘goede lange termijn perspectief' en de ‘sociale cohesie binnen KLM' een bonus in aandelen (phantom shares) Air France KLM rechtvaardigden. Bovendien was een opwaartse aanpassing nodig om de beloningen binnen KLM meer op het niveau van Air France KLM te brengen. Een spiegeling andersom is logischer: een lagere beloning van de bestuurders in Parijs ligt gelet op de slechtere operationele prestaties meer voor de hand.
Om de volatiliteit van de brandstofrekening (2,3 miljard euro in 2008/2009) te beperken, maakt de luchtvaartmaatschappij gebruik van futures. Maar terwijl financieel directeur Frederic Gagey en zijn medebestuurders op basis van de zogenaamde forward curve (die de verwachting van de markt aangeeft) uitgingen van een gestage stijging van de olieprijs, trad er vanaf oktober 2008 juist een forse daling in. Doordat KLM zich met haar futurespositie had vastgelegd op een te hoge prijs, is te veel betaald voor de brandstof.
Begin dit jaar bereikte de olieprijs een dieptepunt van 45 dollar per barrel. KLM heeft haar hedgepositie op het meest ongunstige moment, tussen december 2008 en februari 2009, teruggebracht. Op een totale brandstofrekening van 2,3 miljard euro is een verlies geleden van 2,1 miljard euro. Hiervan is 251 miljoen euro direct ten laste gebracht van de verlies- en winstrekening. Het resterende deel is een zogenaamd ongerealiseerd verlies en is afgeboekt van het eigen vermogen.
Minder afgedekt
Gagey moest erkennen dat in deze situatie ‘achteraf bezien het niet hedgen fantastisch was geweest', maar ook dat ‘KLM's hedgepolitiek in voorbije jaren veel winst heeft opgeleverd'.
Op de vraag of KLM in plaats van futures niet beter gebruik had kunnen maken van opties (waardoor het niet gedwongen was om tegen een hoge prijs in te kopen), antwoordden Gagey en Hartman ontkennend. ‘Dit had KLM veel meer gekost'. Het luchtvaartbedrijf heeft wel ingegrepen. Voor de komende twee jaar is nu nog slechts 20 procent van de brandstofbehoefte afgedekt, terwijl dit in 2008/2009 45 tot 50 procent was.
KLM weer beter dan Air France
De tegenvaller met de brandstofprijzen heeft KLM er niet van weerhouden haar Franse zustervennootschap Air France wederom te overklassen. Air France incasseerde op een bijna tweemaal zo hoge omzet (14,5 miljard euro) een verlies dat liefst vijfmaal zo groot is als dat van KLM; ruim één miljard euro.
Een bekend patroon, want sinds de overname door Air France doet KLM het jaar na jaar significant beter dan haar partner. Ook bij Air France joegen onjuiste inschattingen bij het indekken tegen de hoge brandstofprijs het verlies op.
Verdampt
Bij een omzetstijging van twee procent tot 8,18 miljard euro is het nettoverlies van KLM in het gebroken boekjaar 2008/2009 uitgekomen op 193 miljoen euro (2007/2008: 291 miljoen euro winst). Het operationele resultaat was met 148 miljoen euro nog wel positief, maar kreeg ten opzichte van vorig jaar (553 miljoen euro) wel een forse knauw. ‘In het vierde kwartaal zijn de goede resultaten van de eerste jaarhelft vrijwel geheel verdampt', aldus president-directeur Peter Hartman.
Voor de middenlange termijn is Hartman positief. Door de vluchtcapaciteit tijdelijk te verminderen, investeringen te reduceren (minder vlootvernieuwing) en kosten te verlagen meent KLM deze teruggang goed te kunnen doorkomen.
Bovendien zijn afgelopen jaar twee belangrijke strategische beslissingen genomen. Zo is KLM onlangs, na bijna tien jaar getouwtrek met de Europese Mededingingsautoriteiten, volledig eigenaar geworden van Martinair. Vooral voor de gecombineerde vrachtdivisie moet dit belangrijke synergievoordelen gaan opleveren. Ook zijn de bestemmingen van Martinair naar het Caribische gebied een goede aanvulling op KLM's netwerk.
Verder heeft Air France KLM in januari 2009 voor 323 miljoen euro een 25 procent belang genomen in het nieuwe gesaneerde Alitalia. Hartman gaf aan dat dit een ‘gevoelig onderwerp' binnen KLM was en zeker geen ‘langgekoesterde droom'. Hierbij doelde hij waarschijnlijk op de eerdere afgeblazen fusiepoging met Alitalia in 2004 waarvoor KLM een boete van 275 miljoen euro moest ophoesten. De investering moet vooral zorgen voor meer Italiaanse passagiers en vrachtcolli op de lange afstandsvluchten vanaf Parijs en Amsterdam. Ook verdubbelt het aantal hubs in het netwerk van Air France KLM.
Dividend gepasseerd
Omdat Air France KLM dit jaar geen dividend uitkeert, zit er voor aandeelhouders KLM ook geen vergoeding in. Air France KLM houdt sinds de gestanddoening van haar openbaar bod op alle aandelen KLM in mei 2004 een controlerend belang in KLM en dicteert, als prioriteitsaandeelhouder, de hoogte van het door KLM uit te keren dividend.
Vooral de afgelopen vier jaren leidde dit tot een onrechtvaardig en absurd laag dividend. Sinds 2004 keert KLM een veel kleiner deel van de winst uit aan aandeelhouders dan haar operationele prestaties rechtvaardigen. Bovendien keren andere vergelijkbare luchtvaartmaatschappijen een aanzienlijk hoger percentage van de winst uit dan KLM doet.
Op de vraag of KLM ondanks het nettoverlies had overwogen toch dividend uit te keren uit de algemene reserves, antwoordde president-commissaris Kees Storm bevestigend. "Maar omdat wij de balans van KLM nog niet sterk genoeg vinden, doen we het niet". De balans is door de afboeking van twee miljard inderdaad verslechterd (solvabiliteit van 40% naar 19%), maar Storm's argument is niet plausibel. Vorig jaar bediende KLM zich namelijk ook al van hetzelfde argument om het disproportioneel lage dividend te verantwoorden, terwijl de balansverhoudingen toen uitstekend waren.
Wel discretionaire bonus
Dat vooraf geformuleerde bonusdoelstellingen weinig betekenis hebben, blijkt ook nu weer bij KLM. Want hoewel beide targets (operationeel resultaat en rendement op geïnvesteerd vermogen) niet waren behaald, meende de raad van commissarissen (rvc) toch een ‘discretionaire' bonus aan de bestuursleden te moeten toekennen. Dat zijn bonussen die de directie uit zichzelf uit kan delen, om verschillende redenen.
Saillant is echter dat KLM's beloningsbeleid helemaal geen ruimte laat voor een discretionaire bevoegdheid voor de rvc, maar Wim Kok (ook commissaris bij ING, Shell en TNT) ontkende dit.
Kok betoogde als voorzitter van de beloningscommissie dat het ‘goede lange termijn perspectief' en de ‘sociale cohesie binnen KLM' een bonus in aandelen (phantom shares) Air France KLM rechtvaardigden. Bovendien was een opwaartse aanpassing nodig om de beloningen binnen KLM meer op het niveau van Air France KLM te brengen. Een spiegeling andersom is logischer: een lagere beloning van de bestuurders in Parijs ligt gelet op de slechtere operationele prestaties meer voor de hand.