Het heeft voor beleggers weinig zin om te wachten op de uitgestelde resultaten van de derde stresstest. De test onderschat de klappen die Europese banken zullen krijgen bij een echt rampscenario. Een forse herstructurering van Europese schulden wordt nauwelijks meegenomen in de schoktest.
De resultaten van de derde stresstest voor banken die deze maand gepubliceerd zouden worden, zijn enkele weken uitgesteld. Het gerucht gaat dat de Spaanse centrale bank in conclaaf is met de Europese Bank Autoriteit (EBA), de examencoördinator van de nieuwe test.
Volgens ingewijden menen de Spanjaarden dat de buffers van enkele Spaanse banken groot genoeg zijn om harde klappen in een stressscenario op te vangen, terwijl de EBA daar twijfels over heeft.
Diezelfde EBA realiseert zich waarschijnlijk ook dat er weinig ruimte is voor coulance. Kort nadat twee Ierse banken de eerste twee stresstests glansrijk hadden doorstaan, moest de overheid toch ingrijpen om de banken overeind te houden. EBA-bestuursvoorzitter Andrea Enria beloofde strenger te zijn, maar dit lijkt niet te zijn gelukt.
Strenger nakijken
In het slechtste scenario gaat de EBA er van uit dat de Europese beurzen 15 procent zakken, de economische groei 2 procent lager uitvalt dan de Europese Commissie voorspelt en dat het rendement op staatsobligaties 75 basispunten zal toenemen (er is een inverse relatie tussen rendement en prijs).
Geen leuk scenario voor beleggers. Toch zal een echte zwarte zwaan, een gebeurtenis met een kleine kans maar een hele grote impact, er aanzienlijk gruwelijker uit zien dan dit scenario.
Struisvogelpolitiek voor PIGS
Maar er is een groter manco aan het examen voor de banken. Of het nou de vooraanstaande economen Sweder van Wijnbergen, Arnoud Boot of Willem Buiter betreft, vrijwel alle financieel deskundigen zijn er van overtuigd dat Griekenland uiteindelijk niet aan al haar betalingsverplichtingen kan voldoen.
Willem Buiter, hoofdeconoom van Citigroup, heeft herhaaldelijk in de pers laten vallen dat Griekenland 60 tot 70 procent van de hoofdsom niet zal terugbetalen (haircut). Ierland en Portugal zullen volgens Buiter uiteindelijk ongeveer de helft op de hoofdsom moeten afstempelen.
De herstructurering van schuld van deze landen neemt de test nauwelijks mee. De EBA kijkt alleen naar de obligaties in de handelsboeken, waar slechts een klein gedeelte van het staatspapier zit. En zelfs dan gaat de toezichthouder van een haircut uit die niet in de buurt komt van wat marktvorsers denken.
Het leeuwendeel van de obligaties aan de PIGS landen (Portugal, Ierland, Griekenland, Spanje) classificeren banken als beleggingen die tot einde looptijd worden aangehouden. Volgens de spelregels hoeven deze obligaties niet op marktwaarde te worden gewaardeerd. Deze posities worden niet meegenomen in de stresstest.
Werkelijke impact
In plaats van wachten op de stresstest is het zinniger om de laatste kwartaalrapportage van de Bank of International Settlements (BIS) onder de loep te nemen.
De bank geeft een overzicht dat antwoord geeft op de vraag wat de gevolgen zijn voor banken van verschillende Europese landen als PIGS niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen (zie tabel 9 in het rapport).
Laten we nu eens echt gaan stressen. Als we uitgaan van het ‘Buiter scenario’ waarin 70 procent van de Griekse hoofdsom uiteindelijk niet terugkomt, en de helft van de Ierse en Portugese, betekent dit dat de banken wereldwijd 550 miljard dollar zouden moeten afschrijven.
Aangezien het grootste deel van de ‘rommelobligaties’ in Europese handen is, betekent dit dat de banken op dit continent 439 miljard dollar moeten afboeken.
In dit werkelijke stressscenario lijkt het zeer de vraag of de nog altijd fragiele banken dit op eigen kracht kunnen opvangen. In ieder geval zal dit betekenen dat banken nieuw kapitaal moeten ophalen met emissies. Mocht dat niet voldoende zijn dan zal de staat weer geld moeten injecteren in de ‘too big to fail’ banken.
Nederland verstopt miljarden
Het zijn voornamelijk de Franse, Duitse en Britse banken die ‘periferieobligaties’ op de balans hebben staan. Maar ook de Nederlandse banken zitten voor miljarden in Grieks, Iers en Portugees staatspapier. Met Italië en Spanje erbij opgeteld, bedraagt de blootstelling meer dan 190 miljard euro, zo blijkt uit een ander rapport van de BIS.
Maar wie al deze miljarden euro’s wil vinden op de balansen van de beursgenoteerde banken in Nederland moet goed zoeken. Neem bank-verzekeraar ING. De verzekeraar en de bank tezamen rapporteren een blootstelling van 2,6 miljard euro aan Griekenland, Ierland en Portugal, zo blijkt uit de laatste kwartaalcijfers. Het betreft zowel staatsobligaties als leningen aan financiële instellingen in deze landen.
Deze schamele 2,6 miljard euro lijkt gezien de enorme omvang van ING, het balanstotaal is nog altijd ongeveer twee keer het Nederlandse bruto binnenlandsproduct (ruim 1200 miljard euro), zeer gering. Ook de andere Nederlandse banken hebben weinig schuldpapier van de Club Med landen, of hebben hun posities de afgelopen kwartalen afgebouwd.
Geen chapeau
Chapeau Nederlands banken? Dat is eigenlijk te vroeg om te beoordelen. Zo vallen voor ING obligaties met onderpand, leningen aan bedrijven en afgeleide producent (denk aan bijvoorbeeld aan CDSen en RMBSen) aan de probleemlanden buiten de post van 2,6 miljard euro. Net als eventuele obligaties aan lagere overheden van deze landen trouwens.
Een default van de overheid staat niet op zichzelf, waardoor het van belang is om ook de blootstelling van ING aan deze producten te weten. Verder geven de banken nauwelijks inzicht in wat de blootstelling aan Spanje en Italië is.
Ten slotte is bij de financiële rapportage van de Nederlandse banken onduidelijk of het nu om de bruto of netto blootstelling gaat. De netto blootstelling corrigeert voor de verzekeringscontracten die zijn afgesloten en zullen uitbetalen als de overheden hun schuld niet meer kunnen aflossen.
In een echt stressscenario kan het goed zijn dat deze verzekeringen, die vaak weer via andere financiële instellingen lopen, weinig waard blijken. Dergelijke neveneffecten, die zo belangrijk bleken in de kredietcrisis, lijkt ook de derde stresstest niet mee te nemen.
Volgens ingewijden menen de Spanjaarden dat de buffers van enkele Spaanse banken groot genoeg zijn om harde klappen in een stressscenario op te vangen, terwijl de EBA daar twijfels over heeft.
Diezelfde EBA realiseert zich waarschijnlijk ook dat er weinig ruimte is voor coulance. Kort nadat twee Ierse banken de eerste twee stresstests glansrijk hadden doorstaan, moest de overheid toch ingrijpen om de banken overeind te houden. EBA-bestuursvoorzitter Andrea Enria beloofde strenger te zijn, maar dit lijkt niet te zijn gelukt.
Strenger nakijken
In het slechtste scenario gaat de EBA er van uit dat de Europese beurzen 15 procent zakken, de economische groei 2 procent lager uitvalt dan de Europese Commissie voorspelt en dat het rendement op staatsobligaties 75 basispunten zal toenemen (er is een inverse relatie tussen rendement en prijs).
Geen leuk scenario voor beleggers. Toch zal een echte zwarte zwaan, een gebeurtenis met een kleine kans maar een hele grote impact, er aanzienlijk gruwelijker uit zien dan dit scenario.
Struisvogelpolitiek voor PIGS
Maar er is een groter manco aan het examen voor de banken. Of het nou de vooraanstaande economen Sweder van Wijnbergen, Arnoud Boot of Willem Buiter betreft, vrijwel alle financieel deskundigen zijn er van overtuigd dat Griekenland uiteindelijk niet aan al haar betalingsverplichtingen kan voldoen.
Willem Buiter, hoofdeconoom van Citigroup, heeft herhaaldelijk in de pers laten vallen dat Griekenland 60 tot 70 procent van de hoofdsom niet zal terugbetalen (haircut). Ierland en Portugal zullen volgens Buiter uiteindelijk ongeveer de helft op de hoofdsom moeten afstempelen.
De herstructurering van schuld van deze landen neemt de test nauwelijks mee. De EBA kijkt alleen naar de obligaties in de handelsboeken, waar slechts een klein gedeelte van het staatspapier zit. En zelfs dan gaat de toezichthouder van een haircut uit die niet in de buurt komt van wat marktvorsers denken.
Het leeuwendeel van de obligaties aan de PIGS landen (Portugal, Ierland, Griekenland, Spanje) classificeren banken als beleggingen die tot einde looptijd worden aangehouden. Volgens de spelregels hoeven deze obligaties niet op marktwaarde te worden gewaardeerd. Deze posities worden niet meegenomen in de stresstest.
Werkelijke impact
In plaats van wachten op de stresstest is het zinniger om de laatste kwartaalrapportage van de Bank of International Settlements (BIS) onder de loep te nemen.
De bank geeft een overzicht dat antwoord geeft op de vraag wat de gevolgen zijn voor banken van verschillende Europese landen als PIGS niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen (zie tabel 9 in het rapport).
TABEL:
|
Laten we nu eens echt gaan stressen. Als we uitgaan van het ‘Buiter scenario’ waarin 70 procent van de Griekse hoofdsom uiteindelijk niet terugkomt, en de helft van de Ierse en Portugese, betekent dit dat de banken wereldwijd 550 miljard dollar zouden moeten afschrijven.
Aangezien het grootste deel van de ‘rommelobligaties’ in Europese handen is, betekent dit dat de banken op dit continent 439 miljard dollar moeten afboeken.
In dit werkelijke stressscenario lijkt het zeer de vraag of de nog altijd fragiele banken dit op eigen kracht kunnen opvangen. In ieder geval zal dit betekenen dat banken nieuw kapitaal moeten ophalen met emissies. Mocht dat niet voldoende zijn dan zal de staat weer geld moeten injecteren in de ‘too big to fail’ banken.
Nederland verstopt miljarden
Het zijn voornamelijk de Franse, Duitse en Britse banken die ‘periferieobligaties’ op de balans hebben staan. Maar ook de Nederlandse banken zitten voor miljarden in Grieks, Iers en Portugees staatspapier. Met Italië en Spanje erbij opgeteld, bedraagt de blootstelling meer dan 190 miljard euro, zo blijkt uit een ander rapport van de BIS.
Maar wie al deze miljarden euro’s wil vinden op de balansen van de beursgenoteerde banken in Nederland moet goed zoeken. Neem bank-verzekeraar ING. De verzekeraar en de bank tezamen rapporteren een blootstelling van 2,6 miljard euro aan Griekenland, Ierland en Portugal, zo blijkt uit de laatste kwartaalcijfers. Het betreft zowel staatsobligaties als leningen aan financiële instellingen in deze landen.
Deze schamele 2,6 miljard euro lijkt gezien de enorme omvang van ING, het balanstotaal is nog altijd ongeveer twee keer het Nederlandse bruto binnenlandsproduct (ruim 1200 miljard euro), zeer gering. Ook de andere Nederlandse banken hebben weinig schuldpapier van de Club Med landen, of hebben hun posities de afgelopen kwartalen afgebouwd.
Geen chapeau
Chapeau Nederlands banken? Dat is eigenlijk te vroeg om te beoordelen. Zo vallen voor ING obligaties met onderpand, leningen aan bedrijven en afgeleide producent (denk aan bijvoorbeeld aan CDSen en RMBSen) aan de probleemlanden buiten de post van 2,6 miljard euro. Net als eventuele obligaties aan lagere overheden van deze landen trouwens.
Een default van de overheid staat niet op zichzelf, waardoor het van belang is om ook de blootstelling van ING aan deze producten te weten. Verder geven de banken nauwelijks inzicht in wat de blootstelling aan Spanje en Italië is.
Ten slotte is bij de financiële rapportage van de Nederlandse banken onduidelijk of het nu om de bruto of netto blootstelling gaat. De netto blootstelling corrigeert voor de verzekeringscontracten die zijn afgesloten en zullen uitbetalen als de overheden hun schuld niet meer kunnen aflossen.
In een echt stressscenario kan het goed zijn dat deze verzekeringen, die vaak weer via andere financiële instellingen lopen, weinig waard blijken. Dergelijke neveneffecten, die zo belangrijk bleken in de kredietcrisis, lijkt ook de derde stresstest niet mee te nemen.