Beleggers verliezen het geloof in de euro. Ondanks licht herstel op woensdag vertonen de rentes op het staatspapier van vrijwel alle eurolanden een stijgende trend. Opvallend is dat de Duitse rente niet verder daalt.
Het besmettingsgevaar van de periferie naar de gezonde landen lijkt bewaarheid te worden.
Nu zelfs Duitsland geen vluchtkapitaal meer aantrekt zou dat er op kunnen wijzen dat beleggers grote twijfels hebben over de reddingsplannen en de toekomst van eurozone als geheel.
Kettingreactie
Waar het wantrouwen van beleggers zich aanvankelijk leek te beperken tot probleemlanden Griekenland, Portugal en Ierland, kwam daar vorige maand Italië bij.
De oplopende rente van de derde economie van het eurogebied zorgt nu voor een soort kettingreactie. Ook de kern triple A-landen Nederland, Finland en Oostenrijk zien de rente oplopen.
Eerste slachtoffer was triple A-land Frankrijk. Een logisch gevolg van het feit dat de Franse banken het meeste geld in Italiaanse staatsobligaties belegd hebben.
De Franse rente begon daardoor op te lopen, waardoor het tienjaars renteverschil met benchmark Duitsland (‘spread') deze week een record bereikte van 192 basispunten.
Italië zelf zag de spread met Duitsland even kortstondig stijgen tot liefst 564 basispunten.
Door steunaankopen van de Europese Centrale Bank (ECB) en relatief goed verlopen veilingen is de Italiaanse spread weer terug gevallen naar 450 basispunten.
Vluchthaven
Duits staatspapier fungeert in deze crisis als vluchthaven, wat er voor heeft gezorgd dat de Duitse rente een flinke daling heeft doorgemaakt en ook daardoor het renteverschil met andere landen is opgelopen.
Alleen Nederland, Finland en Oostenrijk konden Duitsland op gepaste afstand volgen, maar daar is nu ook een einde aan gekomen.
Geen vluchthaven meer
De afgelopen dagen zijn de spreads over Duits papier verder opgelopen, maar dat komt niet doordat de Duitse rente verder zakt.
Dat betekent dat beleggers andere Europese landen wel relatief risicovoller zijn gaan vinden dan Duitsland, maar hun geld niet langer parkeren in Duits papier.
De kapitaalstroom blijkt te zijn afgebogen naar andere oorden. Zo trekken beleggingsfondsen gericht op opkomende markten als China en Brazilië momenteel eenvoudig geld aan.
Datzelfde geldt voor Amerikaanse geldmarktfondsen, maar ook Europese geldmarktfondsen vinden gretig aftrek.
Bij geldmarktfondsen gaat het om papier met korte looptijden en rentetarieven van inmiddels bijna nul. Beleggers zitten door alle onzekerheid liefst zo kort mogelijk gebonden. De renteopbrengst is van ondergeschikt belang.
Mogelijke oorzaken
Dat Duitsland niet meer als de ultieme 'safe haven' wordt gezien kan meerdere oorzaken hebben.
Ten eerste is de economische groei van het eurogebied in het derde kwartaal bijna tot stilstand gekomen.
Ook in Duitsland (groei bbp 0,5%) worden de indicatoren minder rooskleurig, wat slechts nieuws is voor het gehele eurogebied.
De Nederlandse economie is zelfs gekrompen. De oplopende Nederlandse rente hangt ook zeker samen met de grote omvang private schulden, met name hypotheekleningen.
Waarschijnlijk speelt ook een rol dat de ECB de afgelopen dagen aangegeven heeft niet van plan te zijn veel meer steun aan de Europese kapitaalmarkt te verlenen.
De druk op de ECB neemt toe om daadwerkelijk als ‘lender of last resort' op te treden, maar de geldpersen laten draaien om landen van kapitaal te voorzien is voor de ECB onbespreekbaar.
Eerstvolgende stap van ECB-president Mario Draghi zal een volgende renteverlaging zijn in december.
Het wordt een steeds lastiger verhaal voor het eurogebied. De schuldenlast is zo hoog dat landen zich maar moeilijk uit de problemen kunnen bezuinigen.
Nu zelfs Duitsland geen vluchtkapitaal meer aantrekt zou dat er op kunnen wijzen dat beleggers grote twijfels hebben over de reddingsplannen en de toekomst van eurozone als geheel.
Kettingreactie
Waar het wantrouwen van beleggers zich aanvankelijk leek te beperken tot probleemlanden Griekenland, Portugal en Ierland, kwam daar vorige maand Italië bij.
De oplopende rente van de derde economie van het eurogebied zorgt nu voor een soort kettingreactie. Ook de kern triple A-landen Nederland, Finland en Oostenrijk zien de rente oplopen.
Eerste slachtoffer was triple A-land Frankrijk. Een logisch gevolg van het feit dat de Franse banken het meeste geld in Italiaanse staatsobligaties belegd hebben.
De Franse rente begon daardoor op te lopen, waardoor het tienjaars renteverschil met benchmark Duitsland (‘spread') deze week een record bereikte van 192 basispunten.
Italië zelf zag de spread met Duitsland even kortstondig stijgen tot liefst 564 basispunten.
Door steunaankopen van de Europese Centrale Bank (ECB) en relatief goed verlopen veilingen is de Italiaanse spread weer terug gevallen naar 450 basispunten.
Vluchthaven
Duits staatspapier fungeert in deze crisis als vluchthaven, wat er voor heeft gezorgd dat de Duitse rente een flinke daling heeft doorgemaakt en ook daardoor het renteverschil met andere landen is opgelopen.
| Waarom beleggers Duitse obligaties het veiligst vinden |
| 1. De Duitse economie draait nog redelijk goed, vooral vanwege de omvangrijke exporten van auto's en kapitaalgoederen richting Azië. Dit geeft het land een groot financieel draagvlak. 2. Duitsland heeft een grote reputatie op het gebied van inflatiebestrijding. 3. Last but not least. De hoge liquiditeit van de Duitse markt voor staatspapier is van grote waarde in onzekere tijden. |
Geen vluchthaven meer
De afgelopen dagen zijn de spreads over Duits papier verder opgelopen, maar dat komt niet doordat de Duitse rente verder zakt.
Dat betekent dat beleggers andere Europese landen wel relatief risicovoller zijn gaan vinden dan Duitsland, maar hun geld niet langer parkeren in Duits papier.
De kapitaalstroom blijkt te zijn afgebogen naar andere oorden. Zo trekken beleggingsfondsen gericht op opkomende markten als China en Brazilië momenteel eenvoudig geld aan.
Datzelfde geldt voor Amerikaanse geldmarktfondsen, maar ook Europese geldmarktfondsen vinden gretig aftrek.
Bij geldmarktfondsen gaat het om papier met korte looptijden en rentetarieven van inmiddels bijna nul. Beleggers zitten door alle onzekerheid liefst zo kort mogelijk gebonden. De renteopbrengst is van ondergeschikt belang.
Mogelijke oorzaken
Dat Duitsland niet meer als de ultieme 'safe haven' wordt gezien kan meerdere oorzaken hebben.
Ten eerste is de economische groei van het eurogebied in het derde kwartaal bijna tot stilstand gekomen.
Ook in Duitsland (groei bbp 0,5%) worden de indicatoren minder rooskleurig, wat slechts nieuws is voor het gehele eurogebied.
De Nederlandse economie is zelfs gekrompen. De oplopende Nederlandse rente hangt ook zeker samen met de grote omvang private schulden, met name hypotheekleningen.
Waarschijnlijk speelt ook een rol dat de ECB de afgelopen dagen aangegeven heeft niet van plan te zijn veel meer steun aan de Europese kapitaalmarkt te verlenen.
De druk op de ECB neemt toe om daadwerkelijk als ‘lender of last resort' op te treden, maar de geldpersen laten draaien om landen van kapitaal te voorzien is voor de ECB onbespreekbaar.
Eerstvolgende stap van ECB-president Mario Draghi zal een volgende renteverlaging zijn in december.
Het wordt een steeds lastiger verhaal voor het eurogebied. De schuldenlast is zo hoog dat landen zich maar moeilijk uit de problemen kunnen bezuinigen.