Het is beleggingsles nummer één. Als een belegging meer rendement oplevert dan de rente op een spaarrekening is ook het risico groter. Zelfs Shell, het grootste oliebedrijf ter wereld, kan zich niet onttrekken aan deze ijzeren wet.

Topman Ben van Beurden is glashelder richting beleggers: Shell is “gecommitteerd aan haar dividendbeleid”. In een interview met Bloomberg noemt Van Beurden het dividend zelfs een “iconisch aspect in Shells propositie naar beleggers”.

Om de woorden kracht bij te zetten doet Shell iets wat het zelden heeft gedaan: een krachtige belofte over dividenduitkeringen in de nabije toekomst. De oliegigant wil ondanks de “uitdagende marktomstandigheden” dit jaar 1,88 dollar per aandeel uitkeren. Voor volgend jaar spreekt Van Beurden over een bedrag van ten minste 1,88 dollar.

Bij de huidige koers van 26,15 euro komt dat neer op een dividendrendement van ruim 6,5 procent.

Het hoge dividendrendement lijkt aan te geven dat beleggers hun twijfels hebben of de drastische ingrepen van Shell voldoende zijn om het dividend de komende jaren te handhaven. Is dat terecht?

Olieprijs slaat gat in winst
Dat de oliemarkt in mineur is, is een bekend gegeven. Maar voor Shell is de impact van de halvering van de olieprijs ronduit verwoestend.

De kasstroom – de cash die binnenstroomt uit de operationele bedrijfsvoering - kromp van 22,6 miljard dollar in eerste helft van 2014 naar 13,2 miljard dollar over de eerste zes maanden van dit jaar. Een daling van maar liefst 40 procent.

Bij een gelijkblijvende olieprijs lijkt het reëel uit te gaan van een kasstroom van 26,4 miljard dollar, oftewel tweemaal de halfjaarkasstroom van 13,2 miljard dollar.

Vaststellen dat het huishoudboekje van Shell niet sluitend is als het concern haar uitgavepatroon niet drastisch aanpast is geen hogere wiskunde. Vorig jaar lagen alleen de investeringen met 32 miljard dollar al ruim boven deze kasstroom van 26,4 miljard dollar. Voor dividenden – vorig jaar bij elkaar 9,9 miljard dollar – is helemaal geen ruimte.

De nieuwe werkelijkheid in de oliemarkt dwingt topman Van Beurden om drastische maatregelen te nemen, wil hij het dividend veilig stellen.

Flinke ronde kostenbesparingen
Het beproefde recept om cash binnenboord te houden als een bedrijf in moeilijkheden zit is kosten besparen. Ondanks verschillende reorganisaties in het laatste decennium ligt het kostenniveau van Shell nog altijd hoger dan bij concurrenten.

Nu wil Shell de kosten met 10 procent verlagen. Onderdeel van het besparingsplan is het schrappen van 6500 banen. Het banenverlies vindt in alle uithoeken van de wereld plaats. In totaal heeft Shell 90.000 werknemers op de loonlijst staan.

Wat levert dit op? Shell rekent beleggers dit jaar totale besparingen van 4 miljard dollar voor. Uit de halfjaarcijfers blijkt dat het concern goed op schema ligt: de helft van de besparingen is al gerealiseerd.

Dit betekent dat Shell naar verwachting nog 2 miljard dollar zal vrijspelen in de tweede helft van het jaar.

Mes in investeringen
Door in de kosten te snijden houdt Shell miljarden in kas. Maar een rem op investeringen zet pas echt zoden aan de dijk. Het olieconcern schuift nieuwe projecten op de lange baan. Veel projecten zijn bij de huidige olieprijs nauwelijks rendabel.

Nadat Van Beurden in april dit jaar al 2 miljard dollar van het investeringsbudget afsnoepte, neemt hij nu aanzienlijk rigoureuzere maatregelen. Shell wil de kapitaalsinvesteringen voor dit jaar nu met een vijfde verlagen. Bij een investeringsniveau van 32 miljard dollar vorig jaar betekent dit dat er 6,4 miljard dollar in kas blijft.

Van Beurden benadrukt met klem dat Shell er naar streeft de kosten en investeringen verder te verlagen in 2016.

Dat lijkt ook nodig. Het huishoudboekje knelt nog steeds. Zelfs als rekening wordt gehouden met de ingrijpende maatregelen zal de vrije kasstroom voor dit jaar dalen van 13,1 miljard dollar naar 2,9 miljard dollar. 2,9 miljard kasstroom is onvoldoende om het dividend van 9,9 miljard dollar te kunnen handhaven.

 Huishoudboekje blijft knellen

Voor de inkoop van aandelen lijkt helemaal geen ruimte. Shell geeft aan dat het blijft vasthouden aan de doelstelling om tussen 2017 en 2020 voor 25 miljard dollar aandelen in te kopen. Maar het is een stuk onduidelijker hoeveel aandelen het concern tussen vandaag en 2017 zal inkopen.

Het lijkt aannemelijk dat de inkopen de komende twee jaar op een laag pitje worden gezet. Dit is ook terug te zien in de halfjaarcijfers: in de eerste 6 maanden van dit jaar kocht Shell voor 400 miljoen dollar aandelen in waar vorig jaar in dezelfde tijd al voor 1,6 miljard dollar was ingekocht.

Voorlopig houdbaar
Het verhaal eenvoudig. Hoe drastisch de maatregelen van Van Beurden ook zijn, zolang de olieprijs laag blijft zullen de financiële resultaten er de komende jaren bloederig blijven uitzien.

Maar dat wil niet zeggen dat Shell het dividend zal opschorten. Dat topman Van Beurden een harde dividendbelofte kan doen hangt nauw samen met Shell’s degelijke balans. De zogeheten gearing ratio – de nettoschuld als percentage van het kapitaal – bedroeg 12,7 procent aan het eind van het tweede kwartaal. Dat is zelfs lager dan de 13,4 procent van eind juni vorig jaar.

De meeste beleggers zullen het alleszins acceptabel vinden dat Shell de ratio oprekt tot 20 procent. Dat zou betekenen dat de onderneming voor ongeveer 20 miljard dollar aan extra schulden kan aantrekken. Dit bedrag moet voldoende zijn om de financieringstekorten in de komende jaren te dichten. Daarbovenop wil het concern 30 miljard dollar vrijspelen door niet-kernactiviteiten te verkopen.  

Een kanttekening is wel de geplande overname van het Britse BG Groep. Hoewel een groot deel van de overname met aandelen wordt gefinancierd, zal de acquisitie zijn weerslag hebben op de balans.

Uiteindelijk lijkt er maar één echte redding voor het bedrijf: een hogere olieprijs. 

De cijfers in notendop: Olieprijs hakt er in
Dat Van Beurden geen halve maatregelen neemt is geen overbodige luxe. De lage olieprijs hakt er in.

• In het tweede kwartaal behaalde Shell een winst van 3,4 miljard dollar. Dat was dezelfde periode een jaar eerder nog 5,1 miljard dollar.
• De klappen vallen voornamelijk bij de upstream activiteiten – het opsporen en oppompen van olie – waar de winst met maar liefst 80 procent daalde tot ongeveer 1 miljard dollar. Downstream – raffinage en de pompstations – profiteerde juist van de lage olieprijs omdat de divisie goedkoper inkopen kon doen. De winst steeg met 120 procent tot 2,9 miljard dollar.
• Niet alleen de lagere olieprijs zorgde voor winstdruk. De productie stond ook onder druk door onderhoudswerkzaamheden bij verschillende fabrieken en veiligheidsproblemen in Nigeria. In het tweede kwartaal pompte Shell 2,7 miljoen vaten per dag op tegen ruim 3 miljoen vaten in dezelfde periode een jaar eerder.  

De overname van BG groep ligt op schema. Hoewel een hogere olieprijs meer dan welkom is, benadrukte Shell dat ook bij een lage olieprijs de overname waarde toevoegt.