De ECB stopt voorlopig met het opkopen van gesecuritiseerde leningen van Volkswagen. Daarmee wordt het deel van het opkoopprogramma dat al slecht liep verder verzwakt en wordt voor Mario Draghi wellicht een deur geopend om het opkoopprogramma aan te passen en in feite te verruimen.
Het emissieschandaal bij Volkswagen is voor de ECB aanleiding om opnieuw te beoordelen of de gesecuritiseerde leningen (asset backed securities) van Volkswagen nog in aanmerking komen voor het opkoopprogramma.
Over de uitkomst van die beoordeling is weinig te zeggen gezien de snelheid van de ontwikkelingen, maar het ligt voor de hand dat de centrale bank Volkswagen links laat liggen zolang niet duidelijk is wat de gevolgen zijn van het schandaal.
Voor het opkoopprogramma van ABS is dit een nieuwe tegenvaller. Dit is onderdeel van het bredere programma van de Europese Centrale Bank om elke maand 60 miljard euro in het financiële systeem te pompen.
Van die 60 miljard euro moet 45 miljard naar de markt voor staatsobligaties gaan. De rest moet worden gestoken in ABS en covered bonds.
Met de covered bonds loopt het goed. De teller staat in deze categorie op ruim 118 miljard euro. Tegelijkertijd loopt de opkoop van ABS met een totaalbedrag van circa 12 miljard dollar veel minder.
Dat heeft deels te maken met gebrek aan expertise bij de ECB op dit vlak en een moeizaam verkooptraject waar veel papierwerk voor nodig is. Daarnaast is de markt voor ABS echter ook slap. Vorig jaar werd volgens Barclays in totaal in Europa voor minder dan 80 miljard euro aan nieuwe ABS-leningen uitgegeven. In 2007, voor de financiële crisis, was de uitgifte een veelvoud hiervan.
Auto-industrie
Van de nieuwe leningen die wel de markt opkomen is een aanzienlijk deel afkomstig van autofabrikanten, in het bijzonder uit Duitsland en Frankrijk. De ECB maakt niet bekend welk papier precies wordt opgekocht, maar het is wel bekend dat leningen van de autobouwers hier een belangrijk onderdeel van uitmaken.
Volkswagen is in Duitsland een van de belangrijkste uitgevers van dit soort leningen. Dat betekent dat als Volkswagen in de ban gaat er een soort gat valt in wat de ECB kan kopen. Als het schandaal zich verder verspreidt, bijvoorbeeld naar andere Duitse autoproducenten of naar Frankrijk, dan zou dat groter kunnen worden.
Dat maakt de vraag wat te doen met dit programma extra actueel. Een voor de hand liggende oplossing is om dit deel van het programma te staken en te vervangen door de opkoop van staatsobligaties.
Ophoging
ABS en covered bonds moeten samen nu 15 miljard euro per maand voor hun rekening nemen. Het afgelopen halfjaar waren de covered bonds goed voor ruim 9 miljard euro per maand. Dat maakt dat er op papier een gat van 6 miljard euro is dat zou kunnen worden gevuld met extra staatsobligaties.
Dat zou in feite neerkomen op een ophoging van de doelstelling voor staatsobligaties met 13 procent. ECB-president Mario Draghi zou dit aan de markt kunnen verkopen als een nieuwe stimuleringsmaatregel.
Aan critici uit onder meer Duitsland en Nederland die überhaupt weinig zien in het opkopen van staatsobligaties kan het worden verkocht als een reparatie van het programma. Zo slaat hij twee vliegen in een klap.