De laatste weken zijn de rentes op obligatiemarkten weer bezig aan een mars naar beneden. Tienjarige Duitse staatsobligaties zakten onder de nul procent. In de VS staan tienjarige treasuries met 1,6 procent op de laagste stand sinds 2012. Het laagterecord rond de 1,4 procent werd toen gezet ten tijde van de eurocrisis.

Deze ontwikkeling leidt wereldwijd tot zorgen. Vorige week stelde ‘obligatiekoning’ Bill Gross dat dit een keer mis zal gaan. Hij maakte de vergelijking met een supernova, een grote ster aan het eind van zijn leven die uiteindelijk explodeert. In het geval van de obligatiemarkt zou de rente dan plotseling snel stijgen.

Volgens Gross staat wereldwijd nu circa 10 biljoen dollar aan schuld onder de nul procent. Daarvan zit een aanzienlijk deel in de eurozone.

Duitsland is het derde land na Japan en Zwitserland waar de tienjaarsrente onder de nul zit. De negatieve Duitse rente loopt zelfs nog iets voorbij de tien jaar. Een Duitse staatsobligatie die in januari 2028 moet worden afgelost levert ook een rendement dat net negatief is.

Daarmee zit Duits schuldpapier tot elf-en-een-half jaar in de min. Bij elkaar zit op ongeveer 80 procent van de federale Duitse staatsschuld van ruim 1,1 biljoen euro een negatief rendement.

Voor de schuld van de Nederlandse centrale overheid ligt het breekpunt in 2023. Een obligatie die in juli van dat jaar wordt afgelost biedt nog net een positief rendement, een die in januari wordt afgelost net niet meer.

Als we ervan uitgaan dat alles met een kortere looptijd inderdaad een negatief rendement heeft, zit circa twee derde van de Nederlandse staatsschuld van 345 miljard euro onder de nul. Er is overigens een verschil tussen de staatsschuld van de centrale overheid en de EMU-staatsschuld. In de laatste zijn ook schulden van lagere overheden meegerekend.

De supernova zoals Bill Gross die noemt, slokt dus ook Nederlands staatspapier op. De vraag is of het inderdaad tot een explosie komt en zo ja wanneer en wat dan de mogelijke gevolgen zijn?

Volgens Goldman Sachs leidt een stijging van de Amerikaanse rente met 1 procentpunt tot een koersdaling van circa 1 biljoen dollar. Het punt is natuurlijk wel dat dit papieren verliezen zijn die ook teruglopen naarmate de resterende looptijd van obligaties korter is.

Het gevaar lijkt dan ook eerder te zitten in de afgeleide effecten en dan vooral de zoektocht naar rendement waardoor in andere beleggingscategorieën prijzen zijn opgelopen. Op het moment dat de rente gaat stijgen, heeft dat een effect op de aantrekkingskracht van meer risicovolle beleggingen.

De ECB staat op het punt bedrijfsobligaties op te gaan kopen, de Fed doet heel rustig aan met renteverhogingen. Gezien deze ontwikkelingen lijkt het moment dat de supernova explodeert nog wel een stukje verwijderd.