ECB-president Mario Draghi liet dit weekend weten dat hij verwacht dat de inflatiedoelstelling van de centrale bank eind 2018 bereikt wordt. Daarmee geeft hij indirect het signaal af dat de rente de rest van het decennium extreem laag zal blijven.
Draghi deed zijn uitspraken in de marge van een bijeenkomst van het IMF. Hij stelde daarbij ook dat als de inflatie de komende tijd te laag uitvalt, de ECB extra maatregelen kan nemen.
Als deze voorspelling uitkomt, lijkt het erop dat de rente in de eurozone tot het eind van het decennium ultralaag zal blijven. Een blik op het verleden laat namelijk zien dat de ECB een beperkte periode van inflatie boven de doelstelling tolereert voordat het beleid van de centrale bank wordt ingeperkt.
Na het klappen van de internetzeepbel verlaagde de ECB de rente in 2003 tot twee procent. De eerste renteverhoging eind 2005 werd voorafgegaan door twee jaar waarin de inflatie 17 maanden boven de twee procent lag.
Na de financiële crisis van 2009 duurde het minder lang. Na vijf maanden inflatie boven de twee procent kwam de ECB toen met twee renteverhogingen. Achteraf bleek de timing van deze verhogingen ongelukkig, omdat op dat moment de eurocrisis in volle hevigheid woedde.
Het is niet ondenkbaar dat de inflatie in de loop van 2017 gaat oplopen. De lage inflatie is namelijk voor een groot deel te wijten aan de daling van energieprijzen en prijzen voor voedsel. Als dit effect verdwijnt en de prijsstijging van andere goederen en diensten (nu 0,8 procent) oploopt kan het inflatiecijfer tamelijk snel een sprong maken.
Het feit dat de ECB bereid is om enige tijd een inflatie van boven de twee procent te tolereren maakt het heel onwaarschijnlijk dat er dan snel een rentestap volgt. Helemaal omdat eerst het opkoopprogramma moet worden afgebouwd.
Dit loopt formeel komende maart af. Verlenging lijkt een gegeven, zeker gezien de woorden van Draghi. Maar wat is het punt waarop de ECB zich comfortabel voelt om te starten met afbouwen: als de inflatie een sprong maakt, als er signalen zijn dat de twee procent in zicht komt, of pas als de twee procent gepasseerd is?
In het laatste geval heeft Draghi gelijk met zijn voorspelling en wordt het opkoopprogramma pas in 2019 afgebouwd. Wordt al onder de twee procent begonnen met afbouw, dan ligt ergens in 2018 voor de hand.
Het opkoopprogramma van de Fed liep drie jaar en vier maanden totdat met afbouw werd begonnen. Als de ECB op een vergelijkbare looptijd uitkomt, komt de start van de afbouw in de eurozone ook ergens medio 2018.
Voor de ECB begon met het opkoopprogramma was de Duitse tienjaarsrente al onder één procent gezakt. Dat de tienjaarsrente veel hoger zal staan na afbouw van het programma lijkt niet heel waarschijnlijk. Dat betekent dat de rente in de eurozone nog zeker tot het eind van het decennium laag zal blijven.
Dat is dan ook nog eens onder de aanname dat er in de tussentijd niet een nieuwe recessie of crisis plaatsvindt die de centrale bank noopt tot nieuwe maatregelen. Spaarders moeten voorlopig dus op een houtje bijten.