Een interessant onderzoek dat al sinds 2002 loopt en regelmatig het nieuws haalt is de tweejaarlijkse ‘SPIVA Europe Scorecard’. In dit onderzoek zet indexbouwer S&P Dow Jones Indices zijn eigen Europese indices af tegen de actief beheerde beleggingsfondsen die in Europa worden aangeboden. SPIVA staat voor S&P Indices Versus Active Funds.
Het resultaat is meestal schrikbarend, maar in de meest recente editie valt het mee. Tussen 1 juli 2016 en 1 juli 2017 deed ruim de helft (50,9 procent) van de beleggingsfondsen het slechter dan de bijbehorende index.
Dat is eigenlijk nog een goede prestatie, want meestal zijn de slechter-dan-de-markt-presterende fondsen veel ruimer in de meerderheid. Als je naar langere periodes kijkt, wordt het beeld snel slechter: over een periode van tien jaar zit het percentage ‘underperformers’ tussen 72 en 98 procent. Beleggingsfondsen die zich op Nederland richten, bleven in het afgelopen jaar in 62 procent van de gevallen achter, over periodes van vijf en tien jaar ligt dat percentage ruim boven de 90 procent. De Nederlandfondsen behoren tot de slechtst presterende.
Het SPIVA-onderzoek corrigeert voor de ‘survivorship bias’, het fenomeen waarbij de slechtst presterende fondsen vaak snel van het toneel verdwijnen. Ook wordt gecorrigeerd voor de omvang van de fondsen en worden alternatieve klassen van dezelfde fondsen weggelaten.
Maar hoewel de fondsen het dus relatief slecht doen, lagen de wereldwijde aandelenmarkten er in de afgelopen 12 maanden goed bij. De in euro’s gemeten S&P Global 1200 en de S&P Europe 350 stegen met respectievelijk 16,1 en 18,6 procent.
De markten reageerden in het afgelopen jaar positief op verschillende verkiezingsuitslagen, waarbij ook de meest recente, de overwinning van Merkel in Duitsland, positief lijkt te worden uitgelegd. Overwinningen voor pro-Europese politici zijn wel vaker goed voor de aandelenkoersen. We zagen dat eerder bij de overwinning van Emmanuel Macron in Frankrijk.
Deze marktreacties geven aan dat er wel degelijk risico’s zijn: bedrijven hebben sterk geprofiteerd van de Europese integratie, en hebben nu veel te verliezen als deze (deels) zou worden teruggedraaid door anti-Europese partijen die in verschillende landen aan invloed winnen.
Een ander risico is de obligatiemarkt. De centrale banken steunen de beurzen al jaren door met het opkopen van obligaties een stabiel macro-economisch landschap met lage rentes in stand te houden. Daar beginnen zij nu een einde aan te breien, wat uiteindelijk zal leiden tot hogere rentes. Zolang de centrale banken echter de weg der geleidelijkheid blijven bewandelen hoeft dit de aandelenmarkt niet al te zeer te schaden.
Beleggen in aandelen zal nooit zonder risico zijn. Maar wat beleggers die na deze goede periode toch nog willen instappen wel uit het SPIVA-onderzoek kunnen meenemen is: beleg zelf of koop een indexfonds. Fondsbeheerders verdienen zichzelf maar zelden terug.