Shell beloont bestuurders altijd ruimhartig, en daar is het jaar 2018 geen uitzondering op.

De hoogste baas van het olie- en gasconcern verdiende bij elkaar ruim 20 miljoen euro aan vast salaris, bonussen en pensioenopbouw. Dat is meer dan twee keer zo veel als vorig jaar.

Het leeuwendeel van de vergoeding bestaat uit een lange termijnbeloning in aandelen (LTIP) die een waarde vertegenwoordigt van 15,2 miljoen euro.

De recordhoge aandelentoekenning heeft Van Beurden te danken aan de ingrepen die hij de afgelopen drie jaar deed, maar de hoge olieprijs doet ook een flinke duit in het zakje.

Eerst de verdubbelaar
Als onderdeel van zijn lange termijnbeloning kreeg Van Beurden drie jaar geleden 340 procent van zijn salaris – een bedrag van ongeveer 4,8 miljoen euro – aan voorwaardelijke aandelen toegekend.

Shell stond er destijds anders voor. De olieprijs lag ruim onder de 40 dollar en beleggers zetten hun vraagtekens bij de dure overname van het Britse BG – de grootste in de historie van het bedrijf – die ook nog eens met flinke lading schuld gefinancierd zou worden.

Deze cocktail van zorgen werd gereflecteerd in een lage beurskoers. Hierdoor werden in lijn met het beleid begin 2016 circa 236.000 aandelen voorwaardelijk geïncasseerd tegen 20,12 euro per stuk.

Vandaag schrijft voorzitter van de beloningscommissie Gerard Kleisterlee in het deze week gepubliceerde jaarverslag dat Ben van Beurden “uitzonderlijk goed” heeft gepresteerd op de langetermijnbonusdoelstellingen en zijn aandelenpakket bijna wordt verdubbeld met een toekenningsfactor van 1,9 (circa 449.000 aandelen). De stukken worden definitief toegekend.

Afgerekend tegen de koers van begin 2016 zou dit aandelenpakket een waarde hebben van ruim 9 miljoen euro.  

En dan de koerssprong
Maar doordat aandelen Shell de laatste drie jaar circa 30 procent stegen moet hier nog 3,2 miljoen euro opgeteld worden.

Als de over de laatste drie jaar uitgekeerde (herbelegde) dividenden hier ook nog bij komen – circa 3 miljoen euro – kom je op de totale waarde van 15 miljoen euro vandaag.

Schema: 3 x plussen voor Van Beurden

Bron: Shell jaarverslag 2018

Hoofd beloningen Kleisterlee is de koersstijging niet onopgemerkt gebleven.

“De hoge waarde van de vrijgevallen aandelen, inclusief de aandelenkoersstijging van de aandelen, is te rechtvaardigen omdat Shell uitzonderlijk goed heeft gepresteerd”, aldus het beloningsverslag. 

In het verleden gebruikte de beloningscommissie haar zogeheten “discretionaire bevoegdheid” om af te wijken van het beloningsbeleid om toch (hogere) bonussen uit te keren. Daar was dit jaar geen sprake van.  

Kleisterlee prijst van Beurdens inspanningen om van Shell een “investering van wereldklasse te maken” en geeft een waslijst aan wapenfeiten. Van de integratie van BG Group en het opzetten van een duurzame divisie (New Energies) tot de afronding van het programma van 30 miljard dollar om matig renderende activiteiten af te stoten.

Goede rapportcijfers
Om te beoordelen of Van Beurden recht heeft op de aandelen die in 2016 voorwaardelijk werden toegekend, wordt hij op vier prestatiecriteria beoordeeld.


Bron: Shell jaarverslag 2018

Op drie van de vier criteria scoort Van Beurden maximaal.

Met een totaalrendement (TSR) van circa 48 procent over de laatste drie jaar laat Shell de concurrenten BP (circa 40 procent), Chevron (15 procent), Total (30 procent) en Exxon Mobil (minus 7 procent) de hielen zien. De winst per aandeel steeg van 58 dollarcent tot 2,80 dollar eind vorig jaar. En de operationele kasstroom ging met bijna 160 procent omhoog tot 53 miljard dollar.

Er valt hier en daar wat af te dingen op deze prestaties. Zo zal – voor zowel de TSR als de groei van de EPS (earnings per share, winst per aandeel) – een beetje hebben meegeholpen dat Shell in 2018 nog snel voor bijna 4 miljard dollar aandelen heeft ingekocht. En ten aanzien van de stijging van de winst per aandeel moet ook opgemerkt worden dat eenmalige afboekingen de winst in 2016 drukten (maar de grootste afboekingen kwamen in 2017). Het laat onverlet dat dit solide rapportcijfers zijn.

Ten aanzien van het rendement op geïnvesteerd kapitaal (ROACE) scoort Van Beurden net niet maximaal. Door matig renderende activa te verkopen, scherper op de kosten te letten en minder te investeren steeg Shells ROACE van een magere 3 procent in 2016 tot 9,4 procent eind vorig jaar.

Hoewel deze stijging imposant is, komt dit percentage niet in de buurt van een rendement op een “investering van wereldklasse”, een belangrijke doelstelling van Shell. Het Franse Total en Exxon Mobil laten bijvoorbeeld hogere rendementen zien.

Dobber op de olieprijs
Nog belangrijker is dat Van Beurden volop heeft geprofiteerd van de stijging van de olieprijs. In 2016 bedroeg de gemiddelde olieprijs 44 dollar tegenover ruim 70 dollar vorig jaar.

Voor de lange termijnbonus vergelijkt Shell zich met de andere grote geïntegreerde oliemaatschappijen, waardoor de vergelijking nog steeds eerlijk blijft. Het laat onverlet dat Van Beurdens aandelen ook zijn gestegen door de hogere olieprijs.  

Intussen blijft Shell sterk afhankelijk van de olieprijs. Dit blijkt ook wel uit de ROACE-doelstelling voor 2021. Van Beurden mikt voor dat jaar op een rendement van ten minste 10 procent, maar heeft hier wel een olieprijs van minstens 60 dollar voor nodig (nu circa 67,50 dollar).

Kleiner en kleiner
De kortetermijn jaarbonus van Van Beurden bedroeg vorig jaar 3 miljoen euro, oftewel bijna 2 keer zijn basissalaris. Dit is 80 procent van het maximaal haalbare.

Voor deze bonus wordt Van Beurden afgerekend op de kasstroom (weging van 30 procent), verschillende operationele zaken (50 procent) en zachtere criteria (20 procent).

Binnen de subdoelen behorende bij de operationele targets valt op dat Van Beurden buitengewoon slecht scoort op productiegroei (0,25 van de maximaal 2 punten). Shell pompte vorig jaar gemiddeld 3,666 miljoen vaten per dag op, en dat was maar net boven de drempelwaarde van 3,638 miljoen vaten om überhaupt een bonus te krijgen. Ten opzichte van 2016 daalde de productie zelfs fractioneel.

Door de marginale weging van het productiedoel – 12,5 procent van het totaal – is het slechte rapportcijfer nauwelijks terug te zien in de bonus.

Het valt goed te begrijpen dat Shells beloningsbeleid met doelen als rendement op geïnvesteerd kapitaal, kasstroom en winstgroei is afgestemd op de strategie om kleiner maar rendabeler te worden.

Toch doemt de vraag op of wel voldoende wordt geïnvesteerd om het bedrijf op de langere termijn op koers te houden. Dat er nauwelijks doelstellingen in het beloningsbeleid zijn opgenomen die hier naar kijken lijkt het probleem voor Van Beurdens opvolger(s).