Beleggers gaan voor maximaal financieel rendement, liefst zo snel mogelijk. Nog niet zo lang geleden werd dit als een feit onderkend, ongeacht nationaliteit, politieke voorkeur of religie.
Inmiddels denken we hier genuanceerder over. Beleggen op de korte termijn is uit den boze. Kortetermijnrendementen mogen niet worden behaald ten koste van die op de lange termijn. Die nuance doet nauwelijks pijn: de meeste verstokte kapitalisten zullen weinig moeite hebben om iets geduldiger te zijn, indien ze hiervoor ruim worden beloond op de lange termijn.
Dat kan veranderen, want niet alleen de economische verdienmodellen van ondernemingen moeten duurzaam zijn, maar zij worden ook geacht producten en diensten te leveren die geen roofbouw plegen op de aarde of medemens. Een nieuwe mentaliteit dient zich aan, waarbij de verschillen tussen het Amerikaanse shareholder-model en het Rijnlandse stakeholder-model lijken te vervagen. Aandeelhouders nemen vaker de overwegingen van andere stakeholders – denk aan klanten, medewerkers, de maatschappij of de aardbol als geheel – over in hun beleggingsbeslissingen.
Steeds meer aandeelhouders roepen beursvennootschappen op meer belasting af te dragen, hun medewerkers meer loon te gunnen en hun leveranciers minder af te knijpen (zodat ook hun medewerkers in verre landen een menswaardig loon kunnen ontvangen). Voorts moeten bedrijven milieuschade voorkomen, klimaatverandering tegengaan en corruptie bestrijden. Shell wordt zelfs al verantwoordelijk gehouden voor het gedrag van dubieuze regeringen in dito (soevereine) staten.
Ik ben minder hardcore kapitalist dan u vermoedt en kan me bij veel van bovenstaande principiële zaken wel iets voorstellen. Ik betwijfel alleen of alle beleggers ook bereid zijn de prijs hiervoor te betalen. Natuurlijk, sommige principes verdienen zichzelf dik terug. Op illegale wijze geld verdienen lijkt even aantrekkelijk, maar als een beursvennootschap betrapt wordt, kunnen boetes vanuit de VS of EU de onderneming – en de aandeelhouder – pijnlijk treffen.
Veel andere principes zullen helaas ten koste gaan van financieel rendement, ook die op de lange termijn. De belegger die weloverwogen kiest voor een lager rendement verdient lof.
Steeds meer institutionele beleggers maken die keuze alvast voor hun achterban.
Dit is een column van Errol Keyner, adjunct-directeur van de VEB