Beleggers in etf's en andere fondsen letten behalve op rendement en kosten ook steeds vaker op duurzaamheid. Het is wel een uitdaging om inzicht te krijgen in het ESG-gehalte van fondsen en ze vervolgens daarop te vergelijken.

Een belegger die wil weten hoe goed zijn beleggingsfonds of exchange traded fund (etf) heeft gerendeerd, kan het fondsrendement vergelijken met dat van een benchmark, vaak een index. Ook kan het rendement worden afgezet tegen dat van de concurrentie; fondsen die zich op hetzelfde beleggingssegment of -thema richten. Dat laatste kunnen we ook met kosten doen.

Bij duurzaamheid is dit lastiger. Steeds meer beleggers proberen die informatie wel te achterhalen. Zitten ze via een etf in bedrijven waarin ze liever niet beleggen? Hoe duurzaam zijn de bedrijven in de portefeuille? Voor dat laatste gebruiken beleggers veelal criteria op milieu- en sociaal gebied en deugdelijk ondernemingsbestuur. De Engelse afkorting daarvoor is inmiddels welbekend: ESG (Environmental, Social and Governance). 

Voor fondsen met een duurzame insteek is er een extra reden om ze langs een duurzame meetlat te leggen: maken deze fondsen hun claims wel waar?

ESG-informatie
Hoe kom je als particuliere belegger aan dergelijke informatie? Fondsen geven mogelijk zelf inzicht in hun duurzame beleid en bij etf's weerspiegelt de gevolgde index het duurzaamheidsgehalte van de portefeuille. Het probleem hierbij is dat veel fondsen van de radar vallen omdat ze niets aan duurzaamheid doen.

Fondsen die wel een duurzame insteek hebben, verschillen onderling weer dermate in reikwijdte en aanpak dat vergelijken lastig is. Er is een groeiend aantal etf's dat een duurzame index volgt, maar die indices kunnen flink van elkaar verschillen.

Kortom, fondsen op duurzaamheid te vergelijken is lastig. Voor fondsbeoordelaar Morningstar was dit de aanleiding om drie jaar geleden de Morningstar sustainability rating te beginnen, een onafhankelijke en breed toepasbare graadmeter voor duurzaamheid.

Duurzame rating
De rating van Morningstar kijkt niet naar de fondsstrategie of de gevolgde index, maar naar de bedrijven die daadwerkelijk in de portefeuille zitten en zaten in de afgelopen twaalf maanden. Bedrijven krijgen een ESG-score op basis van hun beleid, rapportage en uiteindelijk performance op het gebied van duurzaamheid.

Zijn ze betrokken bij controverses zoals fraude of milieuschandalen, dan leidt dat tot puntenaftrek.

Aan de hand van de bedrijfsscores (0 tot 100) wordt een gewogen gemiddelde voor de totale portefeuille van een fonds berekend. Die fondsscore wordt met die van andere fondsen in hetzelfde aandelen- of obligatiesegment vergeleken. De fondsen in de bovenste 10 procent krijgen vijf ‘Sustainability globes’, het hoogste oordeel bij Morningstar. Dit loopt af naar uiteindelijk één globe, de slechtste prestatie. In de fondsrubriek in Effect staat deze beoordeling ook iedere maand vermeld.

De rating legt inmiddels zo’n 52.000 beleggingsfondsen en etf's maandelijks langs de meetlat. Een fonds kan alleen een rating krijgen als ten minste 67 procent van het fondsvermogen bestaat uit gescreende bedrijven. Dat betekent dat er bedrijven niet op de radar staan, al worden dat er steeds minder.

Best-in-class aanpak
Voor beleggers zit er vooral winst in de uniformiteit en objectiviteit van de duurzame globes. Niet elk fondshuis is blij met dit initiatief. Sommige hebben mogelijk een andere kijk op duurzaamheid, andere zijn bang dat hun duurzame claims ontmaskerd worden als greenwashing.

De aanpak van Morningstar is een best-in-class ESG-beoordeling. Beleggers die zaken willen uitsluiten, denk aan olie- en gas, de wapenindustrie of tabaksbedrijven, kunnen niet op de rating sturen. Uitsluiting meenemen in een algemeen ESG-oordeel is ook best lastig, omdat er onder beleggers grote verschillen bestaan in wat ze wel en niet willen uitsluiten. Dat zou veel maatwerk vereisen. Wél is er voor beleggers die het klimaat belangrijk vinden inmiddels ook een aparte screening en beoordeling voor de zogeheten CO2-voetafdruk van fondsportefeuilles. 

Ook duurzame beleggers die een impact-strategie volgen, hebben minder aan de globes. Bij deze strategie wordt er in bedrijven of projecten belegd die een meetbare positieve duurzame invloed hebben. De rating is weer wel geschikt om impactfondsen met een impactstrategie ook langs een brede ESG-meetlat te kunnen leggen.

Vergelijken
De globes duiken op steeds meer plekken op, beleggingsplatforms als van Binck en ABN Amro tonen ze in hun fondsoverzichten. Maar vergelijken blijft een uitdaging.

Beleggers die verder willen gaan dan een ESG-score – bijvoorbeeld als ze sectoren willen uitsluiten – zullen zelf fondsen tegen het licht moeten houden en vergelijken. Bij etf's is het dan zaak goed de selectiemethode van de gevolgde index te kennen en deze te vergelijken met verwante indices.

Er zijn ook praktische hindernissen. Beleggers kunnen op een aantal sites fondsen op rendement en kosten vergelijken. De best renderende of goedkoopste fondsen staan dan bovenaan in een fondscategorie. Met duurzaamheid kan dat niet. Ook op de site van Morningstar zelf zijn fondsen (nog) niet te rangschikken op het aantal duurzame globes.

Een duurzame indexbelegger die in de VS wil beleggen, moet bijvoorbeeld eerst Amerikaanse aandelen-etf's op rendement rangschikken om vervolgens per fonds te bekijken hoeveel globes het heeft, wat de precieze duurzaamheidsscore is en welke positie het fonds qua duurzaamheid heeft in de beleggingscategorie. Dat is allemaal nuttige informatie, maar het zou veel tijd en inspanning schelen als in één overzicht de fondsen met vijf globes in een bepaald segment verschijnen, de beste boven. Of dat in een top 10 qua rendement direct ook de fondsen met de hoogste duurzaamheidsscore zijn te herkennen. Duurzaamheid heeft daarmee nog een lange weg te gaan in vergelijkingsgemak’. 

Over de auteur
Manno van den Berg schrijft als financieel journalist 20 jaar over geldzaken en is co-auteur van het boek ‘Beleggen is niet eng‘.