De onverwachte benoeming van Donald Trump tot baas van de VS, een slepend Brexit-dossier en de almaar toenemende vrees voor een recessie: het leek de laatste jaren wel alsof niets de opmars van de aandelenbeurzen wereldwijd kon stoppen.

Ook het exotische COVD-19 virus leek tot vorige week een probleem voor het verre China, in ieder geval liet het Westerse beurzen vrijwel onberoerd. Tot vorige week het virus in Italië opdook en nu steeds meer slachtoffers worden gemeld in andere Europese landen.

In de afgelopen handelsweek is er wereldwijd voor honderden miljarden euro’s aan beurswaarde verdampt. En bij de jaarcijferpresentaties van bedrijven is corona opeens het belangrijkste thema.

De VEB spitte door de jaarresultaten en presentaties met de vraag hoe kwetsbaar Nederlandse beursfondsen voor het ongrijpbare griepvirus zijn.

Vliegangst
Bij Air France-KLM winden ze er geen doekjes om. “Het is een ernstig effect”, stelt financieel directeur Frédéric Gagey onomwonden vast.

“We waren behoorlijk tevreden over de maand januari. Dat alles veranderde behoorlijk bruut met de uitbraak van een epidemie in China”.

Gagey rekende beleggers bij de jaarcijferpresentatie voor dat de winst voor het eerste kwartaal tot 200 miljoen euro lager zal uitvallen als gevolg van het virus.

Air France-KLM houdt er rekening mee dat tot en met eind maart het vliegverkeer naar China stil zal blijven liggen. Ook is de bezetting bij andere lange afstandsvluchten lager dan normaal.

Gagey waarschuwt dat de schadepost nog hoger zal uitvallen als het vliegverkeer niet – zoals nu wordt verwacht – in april weer op gang komt.

Om de malaise het hoofd te bieden, lijkt het vliegconcern elk dubbeltje om te moeten draaien. Er komt een stop op het aannemen van personeel, en managers wordt dringend verzocht vergaderingen in het buitenland niet fysiek bij te wonen maar op afstand via ‘videoconferencing’.

Vaag
Zo helder als Air France-KLM is over de schadepost van corona, zo vaag lijken de andere bedrijven op het Damrak.

Zo geeft DSM aan vast te houden aan de financiële doelen voor 2020, waaronder een groei van het bedrijfsresultaat van tussen de 3 en 7 procent. Voor het behalen van de doelen – zo geeft DSM aan – hoeven de macro-omstandigheden niet te verbeteren. DSM doelt op het feit dat er geen rekening wordt gehouden met een herstel van vitamine C-prijzen. Toch noemt het fijnchemieconcern terloops dat “de impact van het coronavirus erg moeilijk is in te schatten”.

Een analist vraagt zich af of DSM’s doelstellingen nou wel of geen rekening houden met het coronavirus?

Co-ceo Geraldine Matchett gaf aan dat “waarschijnlijk” geen rekening wordt gehouden met het coronavirus. “Het (virus, red.) kwam vrij laat, en het is ook bewegende dynamiek”, aldus Matchett die voordat zij duo-ceo werd financieel directeur was.

Corona raakt DSM van twee kanten. Het bedrijf zet ongeveer een miljard per jaar om in China, ruim 10 procent van de totale omzet. Daarnaast bezit het bedrijf 28 fabrieken in China en staan er vijfduizend werknemers op de loonlijst. Volgens Matchett draaien de “belangrijkste” fabrieken weer, maar zijn er ook “nog steeds een paar gesloten”.

Ook Thierry Vanlancker, hoogste baas bij verfgigant AkzoNobel, sprak bij de cijferpresentatie op 12 februari de verwachting uit dat veertien van de vijftien Chinese fabrieken – na inspectie van de autoriteiten – op korte termijn weer open zullen gaan. Alleen Akzo’s fabriek in Wuhan, het epicentrum van de pandemie, blijft voorlopig gesloten. Ongeveer 12 procent van Akzo’s omzet komt uit China.

Maar “als de fabrieken weer draaien is het verhaal nog niet over”, aldus Vanlancker. “Je hebt toeleveranciers, klanten en logistieke bedrijven en het is nog onduidelijk hoe snel deze kunnen opstarten”.

Ook DSM, Unilever en Philips benadrukken dat ze geen controle hebben over alle partijen in hun mondiale productieketen, waarbij de nadruk wordt gelegd op het lamgelegde transportverkeer in China.

Ongelegen
ASML is traditioneel het eerste bedrijf in de AEX dat jaarcijfers presenteert (22 januari). Het is moeilijk voor te stellen, maar destijds – iets meer dan een maand geleden– was corona nog geen thema.

Wel heeft ASML in de risicoparagraaf van het jaarverslag over 2019 toegevoegd dat een “uitbraak van een pandemie zoals het nieuwe coronavirus” fabrieken kan platleggen en de toeleveringen van componenten kan vertragen. Het bedrijf heeft een grote fabriek in Beijing.

Eventuele verstoringen zouden op een ongelegen moment komen omdat het techwonder uit Brabant – en haar toeleveranciers – nu al alle zeilen moeten bijzetten om de productie van de nieuwste generatie chipmachines op te schalen.

Prijs van optimalisatie
Het is opvallend dat bedrijven als AkzoNobel, Philips en DSM waarschuwen voor druk op de resultaten over de eerste drie maanden van 2020 door het coronavirus, waarbij zij overigens allemaal benadrukken dat dit kwartaal traditioneel altijd al zwak is. Geen van de bedrijven is in staat de omvang van de schade vast te stellen, vanwege de fluïditeit (‘fluidity’) van de situatie, zoals bijvoorbeeld Philips aangeeft.

De doelstellingen voor heel 2020 blijven intact omdat blijkbaar wordt verondersteld dat corona een tijdelijk fenomeen is en de achterstand weer wordt ingelopen in de tweede helft van het jaar.

Aangezien nog veel onduidelijk is over het virus valt er wat voor te zeggen dat topmannen niet het achterste van hun tong laten zien, en het zou ook weinig vertrouwen wekken als al in de tweede maand van het jaar de financiële doelen overboord worden gekieperd.

Toch zorgt juist het gebrek aan duidelijkheid voor onzekerheid onder beleggers, en dit vertaalt zich in donkerrode koersborden.

Het lijkt erop dat bedrijven als Philips, AkzoNobel en DSM weinig grip hebben op de steeds complexere en mondiale toeleveringsketens van de bedrijven die zij runnen.

De nadruk op kostenbesparingen – productie verplaatsen naar China – en financiële discipline – denk aan het nastreven van een zo laag mogelijk voorraadniveau – hebben deze bedrijven kwetsbaarder gemaakt voor externe schokken, zoals de verstoringen in de toeleveringsketen die nu opspelen.

In het onverhoopte scenario dat het corona-virus zich verder verspreidt, is het waarschijnlijk dat Nederlandse ondernemingen winstwaarschuwingen zullen gaan geven.