Na de gitzwarte economische ramingen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) kregen we deze week ook de nieuwe editie van het ‘Beige Book’ uit de VS voor de kiezen. Macro-econoom Edin Mujagić las er een bevestiging in van de sombere economische vooruitzichten voor de VS. Maar de beurzen lijken al weer een paar stappen verder.
Het Beige Book is een rapport waarin alle Amerikaanse regionale centrale banken op basis van gesprekken met ondernemers, economen en anderen uit hun regio, een blik geven in het reilen en zeilen van de economie in hun regio. Het rapport verschijnt 8 keer per jaar.
De editie die deze week is uitgekomen laat zich als volgt samenvatten: de situatie was erg aan het einde van het eerste kwartaal en het wordt nog erger in de komende maanden. Geen leuke boodschap maar – en dat is van belang voor de markten – ook niets nieuws voor de markt! Hetzelfde geldt voor de eerder deze week gepubliceerde ramingen van het IMF. Het was voor niemand nieuws, laat staan groot nieuws, dat de wereldeconomie zal krimpen als gevolg van de coronacrisis. Hele landen en zelfs continenten zijn abrupt tot stilstand gekomen. Ga maar eens kijken naar live webcams gericht op Times Square, Champs-Élysées of de Ramblas: plekken waar het altijd krioelt van de mensen, ze zijn nu nagenoeg verlaten. Dat de economische groei dan wegvalt is nogal wiedes.
Het is veelzeggend dat de financiële markten nauwelijks gereageerd hebben op de grootste en snelste bijstelling van de groeivooruitzichten door het IMF ooit (van een verwachte groei van 3 procent in oktober 2019 naar een verwachte krimp van ruim 3 procent in april) die ook nog eens gepaard ging met de opmerking dat de kans groot is dat het allemaal nog ernstiger wordt.
Niet alleen het feit dat er niets nieuws onder de zon was maar ook de toenemende stroom berichten over een piek in het aantal besmettingen en plannen om noodmaatregelen zoals lockdowns, langzaam aan te gaan versoepelen, doen de markten goed.
Dat betekent dat er veel meer negatief nieuws nodig is om de markten weer onderuit te halen. Dat zou bijvoorbeeld gebeuren als het virus zich onverwacht sneller gaat verspreiden of grote bedrijven failliet gaan. Er is vooralsnog heel weinig dat op het eerste wijst. En met betrekking tot het tweede: grote kans dat de maatregelen die de centrale banken en overheden genomen hebben dat zullen voorkomen.
De wereld heeft zo’n crisis als waarin we momenteel verkeren nooit meegemaakt. De situatie is hooguit te vergelijken met een oorlogssituatie. Die sluitingen van winkels en bedrijven betekenen onder meer stijgende werkloosheid en, als een onmiddellijk effect, een behoorlijke economische krimp. Wat wij dan ook weten, is dat de recessie diep zal zijn. De kans is evenwel groot dat die ook kortstondig zal zijn.
Het virus is wat economen een ‘externe schok’ noemen. Dat betekent dat de economische groei niet zakt door ontwikkelingen die van binnenuit komen. Een dokter zou zeggen dat de pijn komt door een harde klap van buitenaf, niet doordat een vitaal orgaan het plotseling begeeft of minder goed functioneert. Het lichaam is dus niet ziek.
De recessie is, zoals gezegd, hevig. Maar het is belangrijk niet te vergeten dat deze recessie in één belangrijk opzicht afwijkt van je huis-, tuin- en keukenrecessie. Natuurlijk, ook deze is te wijten aan wegvallende vraag maar de vraag is níet weggevallen doordat de consument ineens aan geheelonthouding besloot te gaan doen maar doordat veel plekken waar hij zijn geld kan uitgeven, dicht zijn gegaan. Dat is een belangrijk verschil. Het betekent dat wanneer de winkels en restaurants straks open gaan, de consument volop mee zal doen. Waarom? Omdat, zoals gezegd, het lichaam niet ziek is. In dit licht zijn de berichten over een aanstaande of al gepasseerde piek in besmettingen en plannen om lockdowns te versoepelen zeer belangrijk.
Dit verklaart ook het recente gedrag op de markten. Die zijn medio februari begonnen aan wat uiteindelijk een forse daling zou worden. De reden: het werd duidelijk dat het coronavirus voor grote economische schade zou zorgen terwijl het volstrekt onbekend was hoe groot die schade zou zijn, mede doordat het eveneens volstrekt onbekend was hoe de overheden en de centrale banken de economie zouden helpen.
Tegen de tijd dat we de eerste tastbare bewijzen kregen over die economische schade, bijvoorbeeld dat miljoenen Amerikanen een WW-uitkering aanvroegen, was de markt alweer verder. Er was meer zicht op hoe ernstig de economische schade zal zijn. Niet alleen het feit dat dat geen nieuws meer was maar ook dat de overheden en centrale banken met ongekende steunpakketten kwamen, zorgde ervoor dat vrijwel simultaan met die harde bewijzen voor economische schade, de aandelenkoersen begonnen te stijgen.
Dat is niet vreemd. Financiële markten kijken altijd vooruit. Waar ze in februari en maart anticipeerden op een nieuwe Grote Depressie, prijzen ze sinds enkele weken een aanmerkelijk minder zwart scenario in. Dat kenmerk van de financiële markten, dat ze vooruit kijken, is waarom de historie laat zien dat de aandelenkoersen gemiddeld genomen enkele maanden voordat een recessie begint al pieken en het diepste punt bereiken enkele maanden voordat een recessie voorbij is.
Omdat de crisis nog niet voorbij is en de onzekerheid hoger is dan normaal, zal de volatiliteit op de markten voorlopig bovengemiddeld hoog zijn. De aandelenkoersen zullen per saldo de komende maanden echter stijgen, vooruitlopend op economisch herstel.
Macro-economische cijfers zullen de komende tijd zeer slecht zijn. Denk aan werkloosheidscijfers, activiteit in de dienstensector en industrie en economische groei. Vooral het tweede kwartaal zal in dat opzicht historisch zijn. Werkloosheidspercentages van 10 procent en meer en economische krimp die in de dubbele cijfers beloopt zullen geen uitzonderingen zijn. Verlies echter het grote beeld niet uit het zicht! Als je in het Rijksmuseum op 1 centimeter van de Nachtwacht gaat staan, zie je ook alleen maar zwart voor je ogen terwijl je eigenlijk voor een fantastisch doek staat. Pas als je enkele stappen naar achter zet zie je het grote beeld. Het coronavirus zorgt voor een tijdelijke knauw maar de vooruitzichten voor de middellange termijn zijn niet veel veranderd.
Uit de historie weten we bovendien dat recessies de neiging hebben ernstige en langdurige affaires te worden als ze gepaard gaan met een bankencrisis. Daar is in de huidige crisis geen sprake van. Geruchten over banken die op omvallen staan of lange rijen mensen voor bankkantoren zijn uitgebleven. De banken staan er aanmerkelijk beter voor dan in 2008, mede door de vele maatregelen die sindsdien zijn genomen. Bovendien krijgen ze volop steun van de centrale banken.
Dit is een bijdrage van Edin Mujagić, hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer. Mujagić deelt zijn macro-economische overpeinzingen ook regelmatig in Effect. De visie in dit artikel is niet noodzakelijkerwijs ook de visie van de VEB.
Effect, het magazine van de VEB, staat bol van beleggingsnieuws en analyses. Heeft u nog geen abonnement op Effect? Maak een jaar lang kennis met de VEB voor slechts 1 euro, dan ontvangt u Effect iedere maand digitaal in uw inbox.