Door de crisis vindt het jaarlijks afrekenmoment bij beursgenoteerde ondernemingen noodgedwongen digitaal en op afstand plaats. Tal van ondernemingen gebruiken de situatie om goedkeuring van jaarrekening en andere beslispunten, maar ook vragen van aandeelhouders in recordtijd af te hameren. Shell spant de kroon en wil de vergadering helemaal achter gesloten deuren houden. Uit angst voor hackers.

Dat blijkt uit het antwoord van Shell na klachten van aandeelhouders over de manier waarop het miljardenconcern zijn jaarlijkse verantwoordingsmoment wil organiseren. Vanwege het coronavirus zijn slechts de minimaal vereiste twee aandeelhouders (waarschijnlijk de bedrijfssecretaris en een bestuurslid) aanwezig tijdens de komende vergadering op 19 mei.

De vergadering van Shell is ook niet te volgen via internet, omdat de onderneming besloten heeft geen opnamen te maken en uit te zenden. Volledige notulen van de aandeelhoudersvergadering publiceert Shell al nooit.

Shell beroept zich op technische onmogelijkheden om de gebruikelijke transparantie mogelijk te maken. “Door de verschillende manieren waarop onze aandelen geregistreerd zijn, moeten we meerdere toegangsmogelijkheden tot ons platform toestaan. Dat kan onze technologie niet aan”, aldus de onderneming die een immense reputatie heeft als het gaat om het innovatief oppompen van olie- en gas onder de meest uitdagende omstandigheden.

Shell zegt ook te vrezen dat critici van Shell – een bonte verzameling actiegroepen – zullen proberen om een mogelijke virtuele vergadering te saboteren.

Shell zegt manieren te bestuderen om aandeelhouders voorafgaand aan de vergadering de mogelijkheid te bieden vragen aan de onderneming te stellen.

Moment
De dichte deuren bij Shell komen op een precair moment. De onderneming moet opereren in een ongekend onstuimige omgeving van diepgezonken olieprijzen. Onder aandeelhouders is veel onzekerheid over de vraag of Shell in staat is zijn dividendbelofte op lange termijn hoog te houden.

Ook ligt het concern onder een vergrootglas waar het de ambities betreft op het gebied van verduurzaming, klimaatverandering en energietransitie. Intussen spelen ook nog enkele schandalen die het bedrijf al langer achtervolgen zoals een smeergeldaffaire bij de gunning van een groot olieveld in Nigeria.

Niet alleen
Shell is het meest radicaal maar beslist niet de enige Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen die onder de huidige, moeilijke omstandigheden korte metten maakt met het belangrijke principe van checks and balances waarvoor de aandeelhoudersvergadering een belangrijk podium is.

Door een onlangs ingevoerde spoedwet mogen ondernemingen dit jaar hun aandeelhoudersvergadering virtueel houden. Dan moet de vergadering wel via livestream (audio of video) te volgen zijn en moeten aandeelhouders de kans krijgen vooraf vragen te stellen stellen die tijdens de vergadering behandeld worden.

Als die behandeling al plaats vindt, is het vaak zeer summier en oppervlakkig. Een concern als Heineken presteerde het om binnen drie kwartier de complete vergadering af te raffelen, waarbij veel tijd werd opgesoupeerd aan een feestelijk uit- en ingeleide van de vertrekkende en nieuwe topman. 

Ook gerenommeerde ondernemingen als Wolters Kluwer en SBM Offshore lieten zich weinig gelegen liggen aan de sterke aanbeveling van de regering om de dialoog met aandeelhouders zo optimaal mogelijk vorm te geven.

Voor de crisis was nieuwe wetgeving, waardoor ondernemingen meer maatschappelijke betrokkenheid moeten tonen, het centrale thema in bestuurskamers. Maar dat nood wet op zo’n lelijke manier kan breken, kan voor grote schade zorgen in de relatie tussen ondernemingen en aandeelhouders.