Oliecrisis - 1973
“Veel actieve herinneringen heb ik niet meer aan de oliecrisis, anders dan dat ik op een fietsje achter mijn vader aanreed over de snelweg op zondag. Door de hoge energieprijzen wordt de huidige situatie nog weleens vergeleken met die tijd. Ondanks alle verschillen voel ik weer datzelfde besef om zuinig te zijn met energie.

Ik ben geboren in Delfzijl en opgegroeid in Roden. Een blik op de kaart laat zien dat we de gasbel met onze verhuizing recht zijn overgestoken. In onze aardrijkskundeboeken op school stond Slochteren niet meer als dorp vermeld maar als grote industriële stad. De schrijvers liepen een stukje vooruit op een toekomst die niet gekomen is. Heel Nederland heeft geprofiteerd van de gasbel, maar het gebied zelf misschien wel het minste.

Ik heb gestudeerd in de stad Groningen en ben daarna vertrokken. Maar echt weg ben je nooit. Het noorden blijft in je zitten. Nuchter, sociaal, hard werken, je niet groter voordoen dan je bent. Dat zijn zaken die je met je mee blijft dragen. Het is een houding die ik meer herken bij mensen die van buiten de Randstad komen. Ik ben er blij mee en dankbaar voor.”

Black Monday - 19 oktober 1987
“Beleggen was bij ons thuis geen dagelijks gespreksonderwerp. Mijn vier jaar oudere broer studeerde economie en dat vond ik wel interessant. Gaandeweg verdiepte ik me meer in de beurs.

Verjaardagsgeld en verdiensten uit bijbaantjes stak ik in een Robeco-fonds. Ik was zestien op die maandag de 19de oktober, toen de beurs de eerste krach beleefde sinds de Tweede Wereldoorlog. De Dow Jones-index daalde die dag met bijna 23 procent; ik verloor de helft van mijn totale kapitaal van 1000 gulden (450 euro). Op een knuppeltje van zestien jaar heeft dat best wel impact. Ik wens eigenlijk iedere jonge belegger een soortgelijke ervaring toe. De herinnering dat met rendement ook altijd risico komt, is er een die niet luid genoeg kan klinken. Je moet rekening houden met de gure wind die over de markt kan waaien. We hebben nu te maken met een generatie beleggers die nog nooit echte tegenslag heeft gehad. Ik wil er werk van maken om beleggers beter te wapenen voor minder zonnige tijden.”

Val van de Muur - 9 november 1989
“In de zomer van ’89 – ik was achttien – werkte ik op een camping in Frankrijk. Tijdens het parkeren van caravans, het ophalen van afval en het werken in het campingrestaurant pakte je af en toe de krantenkoppen mee. In Hongarije konden mensen ineens vrijer reizen. Ik was als scholier in Oost-Berlijn geweest en met de verhalen die je hoorde kreeg je de beklemmende sfeer daar behoorlijk mee. Toen de Muur viel, zat ik voor de televisie. Later ben ik veel in Berlijn geweest en heb die stad herbouwd zien worden.

Tussen 2002 en 2006 werkte ik voor de Europese Commissie. Ik werd afgevaardigd naar de Wereldbank om kandidaat-lidstaten te begeleiden richting de Europese Unie. Ik gaf presentaties aan mensen bij ministeries en toezichthouders om achtergronden te geven van alle Europese regelgeving. Het was aan hen om uiteindelijk de Europese raad en de Europese Commissie ervan te overtuigen dat ze voldeden aan alle wetgeving. Dit soort processen hielp hen om te zien of ze in de goede richting zaten.

Ik werkte destijds voor eurocommissaris Bolkestein, die vrij sceptisch was over de snelheid van de uitbreiding. De Duitse eurocommissaris was veel enthousiaster en wilde vaart maken. Uiteindelijk mochten er landen toetreden zonder aan alle eisen te voldoen.

Ik herinner me een speech waaraan ik meeschreef ter ere van de opening van het academisch jaar in Leiden. De boodschap was dat de eenwording een groot goed is. Europa moet verder integreren. Maar alertheid was geboden voor te veel uitbreiding. Dan kan Europa imploderen en voelen mensen zich niet meer vertegenwoordigd. Dat trekt het fundament onder de Europese eenwording weg. Nog steeds is dat een risico waarvoor we waakzaam moeten zijn. Brexit is daarvan het meest beruchte voorbeeld.”

Aanslagen New York - 11 september 2001
“Mijn toekomst in 2001 leek in de Verenigde Staten te liggen. Ik zou de overstap maken van het ministerie van Financiën naar PricewaterhouseCoopers in New York. Op 11 september was ik aan het werk op het ministerie in Den Haag toen het eerste vliegtuig het WTC invloog. Ik kreeg al snel een sms’je met de strekking dat ik nog maar even moest wachten met afreizen naar New York.

Het ministerie was meteen in staat van paraatheid, want vrij snel borrelden geruchten op over handel met voorkennis. Beleggers zouden kort voor de aanslagen short zijn gegaan op vliegtuigmaatschappijen en zwaar hebben gespeculeerd op stijgende koersen van beveiligingsbedrijven. Ik moest in mijn rol als beleidsambtenaar de minister adviseren of er verder actie nodig was. Dat betekende contact zoeken met de STE, de voorloper van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), om te bezien of er ingegrepen moest worden op de beurs. In Amerika ging de effectenbeurs dicht, moest dat ook in Amsterdam gebeuren? Uiteindelijk is er uit de onderzoeken nooit enig bewijs komen bovendrijven van handel met voorkennis over de aanslagen. Maar dat de gevolgen van die zonnige dinsdag 11 september verstrekkend zijn, is een understatement van formaat. Werken in New York is er niet meer van gekomen. Het werd Brussel.”

Invoering Euro - 1 januari 2002
“De jaarwisseling van 2002 vierde ik met vrienden in een huisje in de Ardennen. Ik was nog in dienst bij het ministerie van Financiën, maar wist al dat ik naar Brussel zou gaan om te werken voor de Europese Commissie.

Op het ministerie kreeg ik nieuwe buren. Dat was het Euroteam, samengesteld om de introductie van de euro te begeleiden. Al snel werd duidelijk dat de transitie van het gulden- naar het eurotijdperk een enorme operatie vergde. Normaal draait het op het ministerie om beleid en macro-economische vergezichten, maar nu speelden vragen als: hoeveel vrachtwagens hebben we ter beschikking om eurobiljetten rond te brengen en hoe beveiligen we dat?

In het dagelijks leven was de overgang duidelijk wennen. Ik zat in die begindagen een keer in de trein en wilde een kaartje kopen met een guldenbiljet. De conductrice, die in euromuntjes het wisselgeld moest geven, gaf mij haar portemonnee met het verzoek om de muntjes te selecteren. Ze vond dat zelf nog omslachtig en vertrouwde mij blijkbaar. Uiteindelijk ging die gewenning nog snel. Voor de veel reizende Nederlanders en onze bedrijven bleek het een groot voordeel om zonder wisselkoersproblemen over de grens te gaan.

De latere eurocrisis kende eigenlijk hetzelfde patroon als bij de toetredingsproblemen van nieuwe lidstaten: waar leg je de grens? Italië mocht wel in de euro, ook al voldeed het land niet aan de voorwaarden. Dat gemarchandeer en het onvermogen om op te treden tegen landen die zich niet aan de regels houden, heeft voor veel problemen gezorgd.

Voor Nederland blijft expansie in Europa essentieel. We zijn een klein land met grote ondernemingen. Dan moet je over de grens kijken. Beleggers doen dat ook steeds meer en daarin ligt de basis voor de Europese ambities van de VEB. Wij volgen onze leden.”

Faillissement Lehman Brothers - 15 september 2008
“In 2008 werkte ik bij APG, de uitvoeringsorganisatie van het grootste pensioenfonds in Europa, ABP. De val van de Amerikaanse zakenbank Lehman leidde bij ons tot georganiseerde paniek. Alles werd uit de kast getrokken om erachter te komen hoe groot onze blootstelling aan Lehman was. Die blootstelling was groot, heel groot. Het gaat dan niet alleen om de actieve aandelen die via de zakenbank waren gekocht of gehouden, maar ook om allerhande hedge-contracten die waren afgesloten om risico’s af te dekken. Het heeft uiteindelijk een hele dag en veel bloed, zweet en tranen gekost om dat duidelijk te krijgen.

Vervolgens moesten we voor tientallen miljarden aan pensioengeld omzetten naar nieuwe tussenpersonen. Er waren genoeg partijen die deze ‘hedges’ wilden overnemen. Maar om de contracten bij Lehman stop te zetten, moest je in persoon verschijnen op een van hun kantoren en die van hun vertegenwoordigers. In ons geval waren de vestigingen in Londen het dichtste bij. Ik heb het vliegtuig gepakt, ben in een taxi gestapt en heb een ronde door Londen gemaakt om zaken af te handelen. Net voor het middaguur, de split second van ingang van alle vervangende contracten, kwam ik terug in Nederland en liep het APG-kantoor op Schiphol binnen. Met twee van de meest waardevolle reçu’s in handen die ik ooit onder ogen heb gehad.

De pensioendeelnemers van ABP waren toen nog niet zo mondig als we nu zien in de klimaatdiscussie. Het was een andere situatie en tijd. In de loop der jaren hebben pensioenfondsen meer visie laten zien voor de lange termijn. Dat is met de huidige klimaatcrisis wel nodig.

Lehman was het begin van een turbulente tijd. Even later stonden we met ABP aan de zijde van de VEB tijdens de aandeelhoudersvergadering van ABN Amro. We legden het bestuur het vuur aan de schenen over de voorgenomen overname door Fortis. Al snel werd duidelijk dat ABN rechtstreeks in de armen van Fortis wilde duiken. Daar lagen ook de financiële belangen van de bestuurders. Dat ‘Lehman’ uiteindelijk geen reden is geweest om de overname af te blazen, begrijp ik tot op de dag van vandaag niet. De mogelijkheden waren er wel degelijk.

Uiteindelijk kent deze saga veel slachtoffers. Nederland heeft er behoorlijke last van gehad, maar zeker ook het Verenigd Koninkrijk, waar het grootste deel van de financiële ellende op de schouders van de belastingbetalers terechtkwam. Het heeft een hele dynamiek van Europese samenwerking op bancair niveau in Europa in de kiem gesmoord. Vrijwel niemand is daar beter van geworden.”

“Whatever it takes” – 26 juli 2012
“Toen ECB-president Draghi die historische woorden midden in de Europese schuldencrisis uitsprak, werkte ik bij de AFM. Het is geen geheim dat we toen met De Nederlandsche Bank aan scenario’s werkten om op te treden als de eurozone uit elkaar zou klappen. Moesten er opnieuw – net als in 2002 – vrachtwagens de weg op, maar nu met Nederlandse en dus nog geldige euro-bankbiljetten? Ik ben heel blij dat we nooit in die situatie zijn beland. Dat zou voor de Europese en Nederlandse economie een ramp zijn geweest.

Het is gemakkelijk om kritiek te hebben op alle steunprogramma’s en de lage rente die centrale banken sindsdien hebben gelanceerd, zonder dat een duidelijke uitweg in de planning zat. Maar uiteindelijk kunnen we Draghi danken voor zijn boodschap dat het zinloos was om te speculeren tegen de eurozone. Dat is vooralsnog de beste optie gebleken. Dergelijk leiderschap hebben we nu opnieuw nodig om de noodzakelijke klimaattransitie te maken. Soms moet je de geschiedenis vol in het gezicht kijken en verantwoordelijkheid pakken. De aanpak van de coronacrisis heeft laten zien waartoe we dan in staat zijn.“

Brexit - 23 juni 2016
“Normaal gesproken beweren mensen achteraf vaak dat ze de meest onwaarschijnlijke ontwikkelingen hebben zien aankomen, maar over Brexit hoor ik dat zelden. Ik heb het zeker niet voorzien. Na de uitslag van het referendum in Groot-Brittannië is de AFM (waar ik toen werkte) in actie geschoten. Doel was om de financiële sector hier te versterken.

Veel banken hebben uiteindelijk hun Britse zetel verplaatst naar Frankfurt. Verzekeraars kozen voor Parijs, vermogensbeheerders voor Dublin en beleggingsfondsen voor Luxemburg. Er was een segment dat lang bleef zoeken waar ze het beste terechtkon in Europa en dat was de effectenhandel. Het gaat dan bijvoorbeeld om beurzen en handelshuizen. Uiteindelijk is het ons gelukt om een groot deel van die partijen in Nederland te krijgen. Daardoor is Nederland nu de belangrijkste Europese lidstaat voor de handel in aandelen en andere financiële instrumenten. Nederland heeft dan ook de zwaarste stem op dit gebied in Europa.

Daar komt nog bij dat we dankzij onze pensioenfondsen veel kapitaal op de markt hebben. Dat is een enorme winst voor de toekomst, met dank aan betrouwbare politiek, een slagvaardige toezichthouder en een systeem waarbij de belangen van beleggers goed worden gediend. Het is aan de VEB om iedereen aan dat laatste steeds weer te helpen herinneren.”