Wordt er nog wel belegd als het vertrouwen in de beurs tot een dieptepunt is gezakt? Dat is de hamvraag voor aandeelhouders van brokers als FlatexDegiro, Robinhood, Interactive Brokers en Charles Schwab.

Veel brokers zien meer oude klanten vertrekken dan ze nieuwe verwelkomen. Dat ligt voor een groot deel aan de forse daling van aandelenmarkten. Bovendien is sparen, vooral in de VS, teruggekeerd als serieus alternatief voor beleggen.

Vertrouwen op dieptepunt
Het vertrouwen van particuliere beleggers is een goede indicator om de bereidheid om te beleggen in te schatten.

Als het vertrouwen lang laag blijft, kan dat een reden zijn voor beleggers om helemaal te stoppen met beleggen, zo laat de recente historie zien. In de nasleep van de kredietcrisis keerden veel beleggers de beurs bijvoorbeeld definitief de rug toe.

Een langdurige stijgende beurs zoals in de periode 2012-2021 (met slechts kortstondige onderbrekingen met koersdalingen) zorgt juist weer voor een groeiend aantal particuliere beleggers op de beurs.

Het beleggersvertrouwen staat nu in veel landen op een dieptepunt. De beleggingsbarometer van ING, bereikte in september de laagste stand in 10 jaar.

Deze barometer peilt maandelijks het vertrouwen van ruim 400 Nederlandse particuliere beleggers. Afgelopen maand werd een 10-jaars dieptepunt van 62 punten bereikt – de laagste stand is nul (‘zeer pessimistisch’ ) en de hoogste stand is 200 (‘zeer optimistisch’). Daarmee komt de index dichtbij de twee andere laagterecords, die van 61 (in 2011, ten tijde van de eurocrisis) en 60 (in 2008, de kredietcrisis).

Het negatieve sentiment onder beleggers is ook zichtbaar in andere landen. Zo zijn ook in de Verenigde Staten particuliere beleggers negatiever geworden. De AAII, de Amerikaanse vereniging van effectenbezitters, stuurt wekelijks een enquête naar leden om te vragen of ze optimistisch of pessimistisch zijn gestemd over de effectenbeurzen.

De blauwe staven in de onderstaande grafiek laten zien wat het saldo is van de positieve en negatieve antwoorden van ondervraagde beleggers. Staan de staven boven nul dan is de stemming optimistisch, en onder de nul is sprake van een negatieve stemming.

Vertrouwen volgt rendement

Bron: American Association of Individual Investors. Antwoorden van particuliere beleggers in de wekelijkse enquête van de AAII. Saldo positief / negatief is het verschil tussen ‘bullish’ en ‘bearish’

Volgend niet leidend
De grafiek laat zien dat het vertrouwen van beleggers sterk samenhangt met het rendement van de beursindex S&P. De indicator lijkt vooral geschikt om rendementen uit het verleden in plaats van de toekomst te voorspellen.

Maar voor brokers is de indicator wel cruciaal omdat het veel zegt over de bereidheid van particulieren om te beleggen. Particulieren zijn voor veel brokers een belangrijke klantgroep.

Het aantal huishoudens dat belegt is, zeker in Nederland, nogal volatiel. Zo is het aantal Nederlandse huishoudens dat belegt in aandelen in 2021 gestegen naar bijna 2 miljoen. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van de 1,1 miljoen beleggende huishoudens in de periode 2013-2015.

De stijgende beurzen, extreem lage rentes, verveling tijdens de pandemie en de memestock-hype, liggen ten grondslag aan het nieuwe recordaantal beleggers. De toestroom aan nieuwe beleggers had een duidelijk effect op de resultaten van retailbrokers in 2021. Die boekten allemaal recordwinsten.

Robinhood
Anno 2022 lijkt het tij echter gekeerd. Dat is duidelijk zichtbaar bij Robinhood. Deze Amerikaanse broker trekt voornamelijk een jong publiek van beginnende beleggers met een relatief bescheiden vermogen (de gemiddelde waarde per rekening is 3100 dollar in augustus). De trends die bij particuliere beleggers in het algemeen gelden, werken daarom waarschijnlijk extra hard door in de resultaten van Robinhood.

De gemiddelde Robinhood-klant verloor van eind augustus 2021 tot augustus 2022 zo’n 40 procent van de waarde van zijn of haar account. Beduidend meer dan de S&P 500. Over diezelfde periode verloor de grootste beursindex van de VS 13 procent.

Hoeveelheid maandelijks actieve gebruikers Robinhood daalt gestaag

Bron: Robinhood. Aantal gebruikers in miljoenen

Beleggen is dus niet altijd leuk. En dat leidt bij Robinhood tot minder gebruikers die actief zijn op het platform en minder handel. Maar ook de groei van het aantal (nieuwe) accounts stagneert. Het aantal klanten was in augustus al drie maanden vlak en lag maar 2 procent hoger dan een jaar eerder.

Sparen in plaats van beleggen
De hamvraag voor beleggers in beursgenoteerde brokers is nu hoe de trends zich vanaf dit niveau zullen ontwikkelen. Het vertrouwen van aandelenbeleggers is, zoals aangestipt, laag. Het lijstje met argumenten om niet te beleggen lijkt steeds groter te worden. Zo zullen niet alle beleggers de rake klappen die aandelenportefeuilles hebben gehad goed kunnen verstouwen. Bovendien zal er voor huishoudens steeds minder geld overblijven om te beleggen nu de inflatie stijgt en de werkeloosheid weer licht oploopt. Een spaarrekening – zeker nu de rente stijgt – wordt dan een aanlokkelijk alternatief.

Of dit een langjarige periode wordt waarin beleggers de markt weer massaal de rug toekeren, is moeilijk te zeggen. Wel is duidelijk dat er een groot verschil zit in de koersverliezen van de verschillende brokers sinds begin dit jaar.

Aandelen van brokers nog niet ingestort

Bron: Sentieo. P/TB is de prijs van het aandeel gedeeld door de tastbare boekwaarde per aandeel (hoe lager, hoe goedkoper het aandeel).

Aandelen van Robinhood en FlatexDegiro deden het dit jaar uitgesproken slecht op de beurs. En dat is niet zonder reden. De twee beleggingsplatforms behoorden tot voor kort tot de snelle groeiers die zich richten op nieuwe en relatieve onervaren beleggers. Het is aannemelijk dat vooral dit type belegger voorlopig niet terugkomt op de beurs.

De meer traditionele spelers Interactive Brokers (minus 11 procent) en Charles Schwab (minus 11 procent), hebben een oudere en stabielere klantenbasis dan Robinhood en consorten en kampen met koersdalingen die betrekkelijk laag ogen.

Toch leert het verleden dat ook Interactive Brokers en Charles Schwab niet immuun zijn voor gedaald beleggingsvertrouwen. Zo duurde het maar liefst negen jaar (in 2016) voordat de winst per aandeel van Charles Schwab het resultaat van pre-kredietcrisisjaar 2007 weer overtrof. De teleurstelling zal ook voor traditionele brokers groot zijn als de groei omzwaait naar krimp.