Vaak viel in dit verband de naam van Google. Dat is ook nu weer het geval als het om kunstmatige intelligentie gaat. Volgens RELX is er echter geen reden om nerveus te worden. In hoeverre is het Britse informatieconcern weerbaar?

De afgelopen jaren heeft het Britse informatieconcern RELX zich van een uitgever van boeken, wetenschappelijke tijdschriften en vaktijdschriften omgeturnd tot een bedrijf dat digitale data levert. In toenemende mate zal bij de analyse van digitale data kunstmatige intelligentie worden ingezet.

De opkomst van AI-toepassingen, waaronder de chatbots Bard van Google en ChatGPT van OpenAI roept de vraag op of het verdienmodel van RELX onder druk komt. Dergelijke chatbots geven gebruikers aan de hand van een kansberekening en gebaseerd op talloze bronnen antwoord op hun vragen. Zo kunnen ze een beschouwende prozatekst of een wetenschappelijk artikel schrijven voor de vragensteller.

Van een serieuze bedreiging voor RELX lijkt echter geen sprake. De vier takken van RELX – Wetenschappelijk (34 procent van de groepsomzet), Risico (34 procent), Juridisch (21 procent) en Evenementen (11 procent) – kennen allemaal een eigen economische dynamiek. De drie grootste activiteiten beschikken in meer of mindere mate over concurrentievoordelen waardoor de gezonde rendementen op geïnvesteerd kapitaal (ROIC) beschermd lijken tegen de komst van AI.

Gezonde ROIC
Hoe ziet dit plaatje er precies uit, als we wat meer onder de motorkap kijken? Met wat rekenen is aan de hand van de cijfers die RELX met beleggers deelt voor ieder van de vier bedrijfsonderdelen te becijferen wat het rendement is op geïnvesteerd kapitaal (ROIC). Uit die analyse blijkt dat die prestaties nogal uiteenlopen.

Zo behaalde het onderdeel Wetenschappelijk het afgelopen jaar een ROIC van 21 procent, terwijl het segment Juridisch niet verder kwam dan 9 procent. Ondanks de verschillen maken ze wel allemaal hun kapitaalkosten goed, een voorwaarde voor financiële waardecreatie. Dat onderstreept de concurrentievoordelen.

Ieder RELX-segment voegt waarde toe

Bron: jaarverslagen RELX, berekening VEB. De ROIC is berekend door per onderdeel het kapitaalsbeslag (waaronder de goodwill) te bepalen en af te zetten tegen de operationele winst per divisie. WACC = kapitaalkosten.

Die duurzame concurrentievoordelen zorgen ervoor dat de opkomst van kunstmatige intelligentie eerder een kans is dan een bedreiging, zo meent topman Erik Engstrom. “RELX is een grote gebruiker van AI-technologie, en dat is al vele jaren het geval.” RELX zoekt de makers van deze AI-tools proactief op. “We werken vaak samen in partnerschappen en waar we kansen zien om producten te creëren, doen we dat om de resultaten voor onze klanten te verbeteren”, aldus Engstrom.

Onmisbare data
Dat RELX niet zo bevreesd is voor de komst van AI-technologie is terug te voeren op het belangrijkste concurrentievoordeel: data. Dat varieert van publicaties en gegevens voor onderzoekers, artsen en advocaten tot softwaresystemen die met behulp van big data fraude opsporen voor overheden, banken en verzekeraars.

RELX is bijvoorbeeld in de wetenschap marktleider met het elektronische platform ScienceDirect. Dit is met meer dan 20 miljoen publicaties en vijfenveertigduizend e-books 's werelds grootste database van wetenschappelijke en medische onderzoeken. Ieder jaar komen hier bovendien honderdduizenden nieuwe publicaties bij. Het bedrijf geeft bijvoorbeeld medische publicaties als Cell en The Lancet uit die onmisbaar zijn voor medische professionals.

Wetenschappers doen er haast een moord voor om hun onderzoeksartikelen te publiceren in dergelijke hoog aangeschreven titels van RELX. De kosten voor deze publicaties voor RELX zijn gering en vervolgens zijn universiteiten, ziekenhuizen en onderzoekinstellingen bereid grif te betalen voor toegang tot deze vaktitels. In de academische wereld heerst al jaren onvrede over het feit dat RELX goed verdient aan met belastinggeld gefinancierd onderzoek, maar toch blijkt uit de torenhoge en vooral stabiele marge van 37 procent dat het verdienmodel van RELX’ grootste tak nog fier overeind staat (2,9 miljard pond omzet in 2022).

Hoge stabiele winstmarges bij Wetenschappelijk en Risico

Bron: jaarverslagen RELX, berekening VEB. Tijdens pandemiejaar 2020 lag het onderdeel Evenementen nagenoeg stil, met verliezen tot gevolg.

Hoe slim geruchtmakende AI-toepassingen als ChatGPT en Bard ook mogen zijn, ze hebben geen toegang tot de databases van RELX met wetenschappelijke en medische onderzoeken. Het mag dan bovendien zo zijn dat een chatbot een keurig artikel kan  schrijven, maar een arts die een beslissing over leven of dood moet maken, kan niet op bij elkaar gesprokkelde informatie afgaan. Als een artikel van een chatbot tussen de 50 en 95 procent correct kan zijn, is dat leuk voor een opstel op school maar voor artsen of andere professionals is ook een correctheidspercentage van 95 procent nog veel te laag. Het risico is op medische fouten is dan immers te groot.  

Voor de juridische tak, met bijna 1,8 miljard Britse pond omzet in 2022 (winstmarge: 21 procent), geldt eigenlijk hetzelfde. Advocaten, rechters en juristen hebben digitale wettenbundels en jurisprudentie nodig. RELX is met LexisNexis na Thomson Reuters de nummer twee in de Verenigde Staten om die klantengroep te bedienen. Beide bedrijven hebben meer dan de helft van de markt in handen. Een aantal analisten dat de sector volgt, ziet wel als risico dat de juridische tak kwetsbaarder is voor AI-disruptie, met name omdat door juristen meer op tekst dan op data wordt geleund.

Tegelijkertijd moet, net als bij artsen, de voorgeschotelde informatie voor juristen foutloos zijn. Door de combinatie van elektronische wettenbundels en verzamelde jurisprudentie kan het wel eens een lastige klus worden voor concurrenten om de databases van RELX na te bouwen en met hulp van AI vergelijkbare diensten aan te bieden. Het nabouwen van de datasets vraagt om hoge aanloopinvesteringen, zo hoog zelfs dat het partijen kan afschrikken om in deze markt te stappen.  

Eigen AI-tools
Ondertussen wordt RELX zelf ook steeds meer een softwarebedrijf. In plaats van het aanleveren van rauwe data wordt beslissoftware geprogrammeerd waarmee bijvoorbeeld een advocaat met big data technologie de winstkans van een proces kan inschatten. Zelf ontwikkelde RELX de afgelopen jaren al een AI-tool voor de eigen database met juridische informatie. Ook nam RELX begin dit jaar nog een bedrijf over dat algoritmen inzet om octrooien te categoriseren, waardoor klanten meer inzicht krijgen in de strategische waarden van hun octrooien.

Het segment Risk (2,9 miljard Britse pond omzet in 2022) is het verst met het gebruik van analyse- en beslissoftware. De Risk-systemen worden bijvoorbeeld door verzekeraars gebruikt om fraude in declaraties op te sporen, banken kunnen er witwasoperaties mee blootleggen en overheden kunnen er uitkerings- en belastingfraude mee in kaart brengen (Lexis Nexis Risk Solutions). Uit de hoge operationele marge van 38 procent in 2022 blijkt dat ook deze tak over duurzame concurrentievoordelen beschikt. Ook binnen Risk is AI een handig hulpmiddel om data verder te analyseren, maar de grote hoeveelheid (niet-publieke) data is ook hier niet zomaar te evenaren.  

“Alleen het kunnen beschikken over AI-technologie is niet voldoende”, heeft ceo Engstrom recent gezegd. Hoe dan ook, de AI-revolutie dwingt beleggers in ieder geval de impact hiervan op RELX goed in de gaten te houden.