Bij dit artikel van 22 september is op 25 september een update geplaatst (onderaan het bericht).  

Sven Mislintat is het nieuwe middelpunt van de crisissfeer bij Ajax. Inmiddels worden meerdere transfers van de directeur voetbalzaken grondig onderzocht. De club heeft een forensisch accountant aan het werk gezet om te beoordelen of bij de transferactiviteiten mogelijk sprake is geweest van belangenverstrengeling en of er andere ontoelaatbare zaken hebben gespeeld.

De kwestie kwam eerder deze week aan het licht toen bleek dat Mislintat een speler, Borna Sosa, naar Ajax had gehaald die werd begeleid door een zakenrelatie van Mislintat. Het betreffende  zaakwaarnemerskantoor is sinds juni dit jaar aandeelhouder in een door Mislintat opgericht voetbaldatabedrijf (Matchmetrics). Mislintat zelf is de grootste aandeelhouder van Matchmetrics (35 procent). Dat bleek uit onderzoek van de NOS.

Benadeeld
Het gevaar van een één-tweetje tussen Mislintat en het Duitse managementkantoor is dat Ajax kan zijn benadeeld omdat een bestuurder een overeenkomst sluit waaruit hijzelf of een zakenpartner voordeel haalt.

Dat zou bijvoorbeeld kunnen doordat Ajax bij de transfer van Sosa een te hoge transfersom (niet-marktconform) heeft betaald of aan de zaakwaarnemer een excessieve commissie voor zijn diensten heeft overgemaakt. Ook zal vermoedelijk worden onderzocht of Mislintat persoonlijk heeft geprofiteerd van transfers, bijvoorbeeld in de vorm van een kickbackvergoeding van zaakwaarnemers of in de vorm van toezeggingen over toekomstige transfers.

In een schriftelijke reactie heeft Ajax laten weten dat het op de hoogte was van het aandeelhouderschap van Mislintat in Matchmetrics. Daarover zijn volgens de club contractuele afspraken gemaakt.

Om iedere schijn van belangenverstrengeling te voorkomen ligt daarbij voor de hand dat de raad van commissarissen (rvc) van Ajax heeft geëist dat  Mislintat, nog voor zijn indiensttreding bij Ajax al zijn andere zakelijke belangen op afstand zou zetten.

Uit de persverklaring van Ajax blijkt echter ook dat de club niet wist dat de zaakwaarnemer van Sosa mede-aandeelhouder is in Mislintats bedrijf. Het is dus de vraag hoe zorgvuldig de rvc de handel en wandel van Mislintat heeft nagetrokken tijdens de sollicitatieprocedure. Ook is niet duidelijk wat Mislintat aan de rvc heeft verteld en wat hij eventueel heeft achtergehouden.

Volgens de strikte regels die Ajax als beursgenoteerde onderneming heeft, moet een bestuurder het melden bij de rvc als ergens belangenverstrengeling dreigt. In zo’n geval mag de bestuurder ook niet betrokken zijn bij besprekingen. Als de betreffende functionaris niet aangeeft dat er een dubbelrol is, dan kan hem dat worden aangerekend. Of dat inderdaad het geval is, zal uit het onderzoek moeten blijken.  

Wat in de kwestie Sosa voor extra argwaan heeft gezorgd,  is dat de linksback – die voor acht miljoen euro werd overgenomen van VfB Stuttgart-  op de laatste dag van de transferperiode (31 augustus) van zaakwaarnemer is gewisseld. De Kroaat stapte toen over naar het kantoor van de zakelijke relatie van Mislintat. Dat roept meer vragen op. Was die overstap bijvoorbeeld een eis van Mislintat voordat sprake kon zijn van een transfer naar Ajax? Nog net voor het sluiten van de markt tekende Sosa een vijfjarig contract bij de Amsterdamse club.

Machtsvacuüm
Mislintat begon in mei van dit jaar als directeur voetbalzaken bij Ajax. Hij was de opvolger van Marc Overmars die vanwege grensoverschrijdend gedrag door de club in februari vorig jaar aan de kant werd gezet.

Behalve Mislintat bestaat het bestuur bij Ajax momenteel uit interim-bestuursvoorzitter Jan van Halst en drie andere directeuren, waaronder een financieel directeur. Van Halst is vanuit de rvc tijdelijk doorgeschoven naar de hoogste directiepost in afwachting van de komst van Alex Kroes. Vanwege een concurrentiebeding moet deze oud-directeur van het Alkmaarse AZ tot half maart wachten voordat hij officieel bij Ajax aan de slag kan als opvolger van de in mei opgestapte Edwin van der Sar. Als president-commissaris is oud-ProRailbestuurder Pier Eringa in maart begonnen.

Het is niet overdreven te stellen dat de vele wisselingen in het bestuur voor een machtsvacuüm binnen Ajax hebben gezorgd. Of Mislintat tijdens de afgelopen transferzomer voldoende andere Ajax-mensen om zich heen heeft gehad die zich bemoeiden met de scouting en contractonderhandelingen van nieuwe spelers is twijfelachtig.

Mislintat was namens Ajax de afgelopen weken behoorlijk actief op de transfermarkt. De in mei begonnen technisch directeur kocht de afgelopen drie maanden een compleet nieuw elftal bij elkaar. Stuk voor stuk onbekende buitenlandse spelers zonder al te veel ervaring op het allerhoogste niveau. Zelfs voor een doorgewinterde volger van het Europese voetbal zullen de namen niet direct bekend zijn. De grootste naam onder de nieuwe aankopen is de Kroatische international Josip Šutalo die voor ruim 20 miljoen euro overkwam van Dinamo Zagreb. 

Aan twaalf nieuwe spelers gaf de club ongeveer 110 miljoen euro uit. Op één uitzondering na, kregen ze allemaal een vijfjarig contract. Het nieuwe voetbalseizoen is pas een paar wedstrijden onderweg, maar een verpletterende indruk hebben de aankopen nog niet gemaakt. Mislintats keuzes wekten ook verbazing omdat juist de jeugdopleiding van Ajax het fundament moet zijn van een gezonde bedrijfsvoering en goede sportieve prestaties. Daar gaat Ajax in zijn eigen jaarverslagen en in andere publieke uitingen prat op. Talentvolle spelers zelf opleiden, laten rijpen en groeien in het eerste elftal zonder dat hoge transfersommen zijn betaald. Die aanpak in combinatie met enkele gerichte versterkingen van buiten heeft Ajax in het recente verleden sportief en financieel veel opgeleverd.

In een seizoen waarin Ajax toch al tientallen miljoenen euro’s aan Champions League-inkomsten misloopt, vergroot dit het risico dat Ajax ook dit seizoen geen kampioen wordt en zo financieel moeilijker tijden tegemoet gaat.   

Aandeelhouders
Niet alleen in het bestuur en de rvc van Ajax zijn nogal wat personele wijzigingen geweest. Ook bij de Vereniging Ajax is - toevallig - deze week een geheel nieuw bestuur aangetreden. Die Vereniging is grootaandeelhouder van de club met 73 procent van de aandelen en daardoor misschien wel het machtigste orgaan binnen AFC Ajax NV.

Na alle hectiek van de afgelopen maanden is het de vraag of deze aandeelhouder in beweging komt. Bij vrijwel elk beursgenoteerd bedrijf is een aandeelhouder met pakweg tien procent van de aandelen invloedrijk genoeg om iets voor elkaar te krijgen. Dan zou je toch mogen verwachten dat je met 73 procent al helemaal een eind kunt komen.  

Als de Vereniging bijvoorbeeld het vertrouwen in de rvc kwijt is, kan deze grootaandeelhouder een poging doen de zittende commissarissen weg te sturen. Dat kan door informeel druk te zetten op de commissarissen, maar er is ook de meer formele route van de aandeelhoudersvergadering (ava). In een ava zou dan het ontslag van de rvc als stempunt kunnen worden geagendeerd. Maar of bestuur en rvc bereid zijn om een vergadering bijeen te roepen waar het ontslag van de rvc aan de orde komt, is twijfelachtig. Als Ajax geen gehoor geeft aan het verzoek van de Vereniging dan kan het aan de voorzieningenrechter een machtiging vragen om zelf een aandeelhoudersvergadering bijeen te roepen. Een dergelijk verzoek heeft een aandeelhouder van AkzoNobel zes jaar geleden bijvoorbeeld gedaan, maar dat is door de rechter niet ingewilligd. De aandeelhouder mag niet te veel op de stoel gaan zitten van bestuur en commissarissen, was destijds het oordeel van de rechter.

Volgens Ajax zal het onderzoek naar Mislintats transfers enkele weken in beslag nemen. Tot die tijd zullen vooral de sportieve prestaties binnen de lijnen moeten voorkomen dat de onrust nog hevigere vormen aanneemt.

 

Update 25 september:

Ajax heeft per direct de samenwerking met Sven Mislintat beëindigd. Dit maakte de Amsterdamse voetbalclub zondagavond laat bekend. Als reden voor de beëindiging gaf Ajax een gebrek aan breed draagvlak binnen de organisatie op.

Het beëindigen van de samenwerking zou volgens Ajax los staan van het vorige week aangekondigde onderzoek naar door Mislintat uitgevoerde transfers. "Diverse pogingen om het bredere draagvlak te herstellen hebben niet tot het gewenste resultaat geleid en dat leidt tot onrust in en rond de club, ook door de teleurstellende prestaties", aldus interim-directeur Van Halst. 

Opvallend detail: in het eerste persbericht over het ontslag stond nog vermeld dat de beslissing in goed overleg met Mislintat was genomen. Na een paar minuten verstuurde Ajax echter een nieuw persbericht, waarin deze mededeling in allerijl was geschrapt.