Nieuwe kapitaaleisen hangen al lange tijd als een donkere wolk boven de Nederlandse grootbanken. Nu nieuwe internationale eisen blijken mee te vallen en het nieuwe kabinet een soepeler aanpak kiest dan het vorige, verdwijnt een stuk onzekerheid.
Het Basels comité publiceerde deze week de uitkomst van internationale onderhandelingen over aanscherping en harmonisatie van de kapitaaleisen, ook wel Basel IV genoemd. Zoals verwacht is er aanzienlijke impact op Nederlandse banken. Doordat de eisen voor onder meer hypotheken worden aangescherpt moeten ze meer kapitaal gaan aanhouden.
Volgens berekeningen van De Nederlandsche Bank komen Nederlandse banken in totaal 14 miljard euro aan kapitaal tekort. Dat is veel minder dan eerdere ramingen. DNB ging eerder nog uit van 50 miljard euro.
Een rapport van McKinsey kwam dit voorjaar ook op een veel groter tekort voor de Nederlandse grootbanken. De nieuwe regels zouden volgens de consultants 5,8 procentpunt afhalen van de gemiddelde kapitaalratio. Die zou daardoor nog maar een fractie hoger zijn dan die van banken in bijvoorbeeld Italië en Portugal. Om die daling te compenseren zouden de banken tientallen miljarden euro’s aan extra kapitaal nodig hebben.
Zo bekeken valt 14 miljard euro mee, zeker omdat de invoering loopt tot en met 2027 en de drie grootbanken in 2016 samen ruim 8,5 miljard euro nettowinst maakten. Analisten van Natixis en ING lieten dan ook weten niet te verwachten dat de nieuwe regels zullen leiden tot dividendverlagingen.
Per saldo dus een meevaller. Deze komt nog bovenop een andere meevaller in eigen land. In het regeerakkoord van het nieuwe kabinet is namelijk opgenomen dat Nederland zich wat betreft de ‘leverage ratio’ aansluit bij de rest van Europa.
Deze ratio, ook wel de hefboomfactor genoemd, kijkt naar het eigen vermogen ten opzichte van de totale bankbalans en houdt geen rekening met risicowegingen. De leverage ratio is al langer onderwerp van discussie tussen de banken en de overheid. In Nederland moet vanaf volgend jaar een leverage ratio minimaal 4 procent zijn, terwijl internationaal 3 procent nog de norm is. De VEB schreef in 2013 al dat een hogere leverage ratio wenselijk is.
Het leek er een tijdje op dat deze ratio nog wel eens verder opgeschroefd zou kunnen worden. Voormalig minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem pleitte voor 6 procent, zijn PvdA had in het verkiezingsprogramma zelfs 10 procent staan. Het nieuwe kabinet kiest duidelijk een andere benadering.
Voor de banken is de regelgeving een belangrijke onzekerheid. ING stelde in het jaarverslag dat het uitblijven van zekerheid over Basel IV het moeilijk maakte voor banken om de economie te ondersteunen met financiering. ABN Amro stelde de vaststelling van zijn lange termijndoelen voor het dividendbeleid en rendement uit tot na een internationaal akkoord.
Het oplossen van deze donkere wolk boven de banken lijkt ook beleggers te kunnen bekoren. Na aanzienlijke koersstijgingen vrijdag stond het aandeel ABN Amro rond de hoogste stand sinds de beursgang en het aandeel ING rond het hoogste niveau sinds de financiële crisis.