Aanleiding voor die serie vragen was de winstwaarschuwing waarmee Nederlands grootste bouwconcern (omzet 2018 7,2 miljard euro) beleggers begin juli opschrikte. Een tussentijdse evaluatie bracht voor 90 miljoen euro aan hogere projectkosten aan het licht omdat BAM aanvullende werkzaamheden op verscheidene projecten moest uitvoeren.

Bij de definitieve halfjaarcijfers (22 augustus) bleek het verlies te zijn opgelopen tot 94 miljoen euro.

Na de zeperd met de zeesluis in IJmuiden, die al tot ruim honderd miljoen euro aan verlies heeft geleid, bleek BAM nu op zeven projecten in Duitsland en één in het Midden-Oosten (Dubai) verliezen te moeten incasseren. Drie daarvan hadden volgens BAM al de extra aandacht ‘in verband met het hogere risicoprofiel’, aldus Van Wingerden.

Direct beginnen
De extra kosten die BAM moet maken voor bijvoorbeeld materieel, ontwerpaanpassingen en arbeid komen direct in de verlies- en winstrekening, terwijl de bouwer die extra projectkosten pas in een later stadium ‘deels’ denkt te kunnen terugkrijgen van de klant. Volgens Van Wingerden had BAM geen andere optie dan direct aan de slag te gaan met de aanvullende wensen van de klanten. ‘BAM kon zich niet beroepen op juridische en/of contractuele bepalingen om de verzoeken tot wijziging te negeren of te weigeren.’

Kennelijk bevatten contracten met opdrachtgevers geen clausules over de vergoeding die het bouwconcern voor de aanvullende werkzaamheden mag gaan facturen.

Lees de Bam-reactie Direct naar de reactie

Kwetsbaarheid
Het is een onvolkomenheid in de bouwcontracten die een illustratie vormt van de kwetsbaarheid van het verdienmodel van bouwbedrijven in het algemeen en van BAM in het bijzonder. Het bedrijf moet direct kosten maken om aan de wensen van de klanten te voldoen. Pas op een later moment begint het gesteggel met de klant over het bedrag dat BAM kan terugvorderen. Een volledige vergoeding van de schadepost is niet te verwachten. Van Wingerden in zijn reactie: ‘de beste uitkomst (een volledige vergoeding van alle additionele kosten) achten wij niet aannemelijk’.

Uit de laatste cijfers komt vooral Duitsland naar voren als probleemland. Kort na het aantreden van Van Wingerden in 2015 nam hij daar nog maatregelen om tot betere resultaten te komen. Hij zei destijds in een gesprek met de VEB dat BAM daar te veel wilde doen: ‘we waren daar klein en op heel Duitsland aan het schieten. Dus je bent dan een kleine speler in een groot gebied. We moeten in plaats van een klein bedrijf in een groot gebied, naar een groot bedrijf in een paar kleinere gebieden.’

Vanaf dat moment ging het bedrijf zich op regio’s richten rond enkele grote steden als Berlijn, Stuttgart en Frankfurt. Inmiddels zegt de topman daarover dat deze aanpassing ‘veel managementaandacht heeft gevraagd ten koste van de operationele uitvoering’.

Aflopen termijn
BAM is onlangs gestart met een bedrijfsbreed strategieonderzoek om te kijken of  bijvoorbeeld bedrijfsonderdelen moeten worden afgestoten of bepaalde disciplines gestaakt. 

De tweede vierjaarstermijn van Van Wingerden eindigt in april 2020. Commissarissen zullen zich moeten buigen over de vraag of hij een nieuwe termijn krijgt. Van Wingerden zei bij de halfjaarcijferpresentatie dat de laatste projectverliezen daarbij geen steun in de rug zijn. Zijn beloofde margedoel (2 tot 4 procent) en doelstelling voor het buffervermogen (minimaal 25 procent) zijn nog ver weg.