Shortsellers zijn vaak het doelwit van afkeer en wantrouwen onder beleggers. Toch geven hun posities wel degelijk nuttige informatie of fungeren ze als een kanarie in de kolenmijn. Denk bijvoorbeeld aan het Duitse Wirecard, waar shorters jarenlang aan de poort rammelden voordat een grootschalige fraude werd ontdekt. Welke bedrijven zijn in Nederland populair onder shorters?
Wereldhave, Just Eat Takeaway en PostNL behoren tot de meeste geshorte aandelen op het Damrak, zo blijkt uit een analyse van de VEB. De AFM houdt alle shortposities bij die groter zijn dan 0,5 procent van het geplaatste aandelenkapitaal in dat bedrijf. Door short te gaan kan een belegger profiteren van koersdalingen (zie het kader onderaan dit artikel).
Het onderstaande overzicht laat per fonds zien welk percentage van de aandelen van de grote Damrak-bedrijven geshort is.
Overzicht alle bekende open shortposities 
Bron: AFM. Shortposities als percentage van het totaal aantal uitstaande aandelen van het betreffende bedrijf.
Brekebeentjes bovenaan
Wat opvalt is dat de top van de lijst bestaat uit bedrijven waarvan aannemelijk is dat veel beleggers twijfelen aan de structurele verdiencapaciteit.
Wereldhave en Unibail, de nummer 1 en 4 op de lijst, zijn brekebeentjes; ze presteren al jaren matig op de beurs. De huren van winkelcentra staan structureel onder druk. Daarbij kon de lage rente over de afgelopen jaren mogelijk afwaarderingen op het vastgoed voorkomen. Nu de rente stijgt valt er eerder pijn uit deze hoek te verwachten.
Ook niet geheel onverwacht is dat Just Eat Takeaway (JET) hoog in de lijst staat van populaire doelwitten onder shortsellers. De maaltijdbezorger kampt met zware verliezen. Ook twijfelt de markt aan het bedrijfsmodel van maaltijdbezorging en bestaan twijfels over de prestaties van JET in de Verenigde Staten, waar de concurrentie aan de winnende hand is. Een shortpositie in JET heeft beleggers – afhankelijk van het moment waarop de positie is ingenomen – waarschijnlijk een stevig rendement opgeleverd. Het aandeel verloor dit jaar al 70 procent van z’n beurswaarde.
Een ander voorbeeld van een veel geshort aandeel is PostNL. De nationale postbezorger kampte voor de coronapandemie met een structureel tegenvallende winstgevendheid van haar pakketdivisie. Dankzij de pandemie veranderde het krachtenveld omdat plots veel meer pakketten bezorgd moesten worden.
De winst van PostNL schoot omhoog. Het aandeel volgde en verdubbelde ruim in beurswaarde van januari 2020 tot januari 2021. Maar sinds de piek in de zomer van 2021 zit het tegen. PostNL investeerde flink in nieuwe capaciteit, maar de vraag loopt inmiddels terug omdat consumenten de brick and mortar winkels weer weten te vinden en dus minder online bestellen. De aandelenkoers is in een jaar tijd met 40 procent teruggelopen en het bedrijf moest in mei nog een winstwaarschuwing afgeven.
Klappers en zeperds van shortsellers
Een van de grootste recente short-klappers is gemaakt door Arrow Street Capital. Dat fonds zat sinds januari 2021 short in Just Eat Takeaway en sindsdien ging dat aandeel met 85 procent onderuit. Naar onze schatting maakte Arrow Street Capital daarmee een winst van een slordige 200 miljoen euro. Volgens Bloomberg is JET nu de grootste shortpositie van Arrow Street Capital. Verder speculeert het fonds ook op een koersdaling van laadpalenbedrijf Alfen en een aantal buitenlandse namen, waaronder Sinch AB, Bavarian Nordic en NEL ASA. Stuk voor stuk (groei)bedrijven met een vooralsnog matige winstgevendheid.
Maar ook shortsellers zitten er wel eens naast. Fugro heeft bijvoorbeeld twee shortsellers aangetrokken ondanks het feit dat het aandeel dit jaar 70 procent hoger staat. De huidige shorters zijn recent ingestapt, maar er zijn ook enkele beleggers na flinke verliezen met de staart tussen de benen vertrokken. Een daarvan is BlackRock. Deze vermogensbeheerder zat sinds oktober 2021 short en stapte enkele maanden geleden uit na een gemiddelde koerswinst van meer dan 40 procent. BlackRock verliest niet op alle posities geld, want het zit ook nog short in JET, Unibail, en Aperam; allemaal aandelen die sinds BlackRock instapte op dubbelcijferige koersverliezen staan.
Dat het moeilijk is om een shortseller te vinden die over het afgelopen jaar louter verliezen maakte, laat zien hoezeer zij het tij mee hebben nu beurzen onderuit gaan.
Kanttekening bij AFM register
In Nederland komen shortposities alleen in het AFM-register terecht als deze groter zijn dan 0,5 procent van de beurswaarde van het bedrijf.
Het gevolg hiervan is dat vooral kleine bedrijven – lees: bedrijven met een lage beurswaarde – in het shortregister terechtkomen. De meeste investeringsfondsen met shortposities zijn niet zo groot dat ze miljarden in kunnen zetten op een shortpositie.
Een uitzondering op die regel is Bridgewater, dat shortposities inneemt op basis van een macro-visie in plaats van een grondige fundamentele analyse op bedrijfsniveau. Door verschillende long- en shortposities in te nemen speculeert het Amerikaanse fonds bijvoorbeeld op een verschil in rendementsverwachting tussen Europese en Amerikaanse aandelen.
Recent werd bekend dat dit Amerikaanse hedgefonds shortposities innam in ING, ASML en Adyen. Het is de enige belegger die in het register met een shortpositie wordt vermeld in deze aandelen.
De shortpositie in ASML is bijvoorbeeld 1,1 miljard euro waard. Hier past enige context. Zo is Wereldhave het meest geshorte aandeel van Nederland (6 procent van het geplaatste kapitaal is short volgens register). Maar al die shortposities vertegenwoordigen bij elkaar maar 34 miljoen euro. Als alle vier de shorters in Wereldhave hun posities zouden verplaatsen naar ASML, dan zouden deze niet in het register te zien zijn. De ondergrens van 0,5 procent zou niet behaald worden.
Het is dus goed mogelijk dat ASML het meest geshorte aandeel van Nederland is, maar dat is niet te achterhalen. Eén melding hoeft op zichzelf ook niet veel te zeggen. Er kunnen tientallen posities zijn van een kwart procent, maar deze komen per definitie niet in het openbare register terecht.
De onderstaande grafiek laat zien hoe groot de shortposities in absolute zin zijn, afgezet tegen het percentage van de aandelen dat geshort is.
Waarde shortposities in miljoenen euro’s versus aandeel aandelen short
Bron: berekeningen VEB
In het kader van omvang is bijvoorbeeld opvallend dat bij Philips (PHIA in grafiek) twee partijen speculeren op een koersdaling. Zij hebben ongeveer 400 miljoen euro ingezet op een daling van het aandeel (2,2 procent short op een beurswaarde van circa 18 miljard euro). Het is een extra signaal dat er iets aan de hand is bij dat bedrijf.