Het rapport Trendzicht 2026 opent met de verhoogde geopolitieke en internationale spanningen. Op de aandelenmarkten was de schok van ‘Liberation Day’, de dag waarop de Amerikaanse president Donald Trump een breed pakket aan invoerheffingen aankondigde, groot, maar de koersen herstelden snel. Toch geeft de AFM aan: markten lijken veerkrachtig, maar die stabiliteit kan verraderlijk zijn.

De toezichthouder brengt in kaart dat de grootste fluctuaties op de Amsterdamse beurs in de dagen na 2 april 2025 met name buiten de reguliere handelsuren plaatsvonden. Hierdoor kunnen marktpartijen risico’s minder goed afbouwen.

Grootste koersontwikkelingen buiten beurstijden

Bron: AFM, Bloomberg.

Welke thema’s heeft de toezichthouder nog meer op de korrel?

·         Hyperpersonalisatie en de nieuwe belegger
De manier waarop beleggers beslissingen nemen verandert. Vooral jongeren uit Gen Z (geboren tussen 1997 en 2010) raadplegen in toenemende mate chatbots voor financiële informatie, terwijl deze niet zijn ontworpen voor beleggingsadvies.

Platforms en aanbieders gebruiken grote hoeveelheden data en kunstmatige intelligentie (AI) om het aanbod en de online keuzeomgeving precies af te stemmen op de individuele belegger. Dit heet hyperpersonalisatie. Dat kan helpen, bijvoorbeeld door beter passende aanbiedingen, maar het kan ook leiden tot ondoorzichtige prijzen, complexe producten en uitsluiting van bepaalde groepen.

Tradingcursussen blijken soms vermomde marketingmachines voor risicovolle producten, waarbij aanbieders zelfs verdienen aan de verliezen van hun volgers. In ernstige gevallen is sprake van misleiding, churning (aanzetten tot overmatige handel) en beleggingsfraude.

·         Vrijstelling als valkuil
Bij het ophalen van kapitaal hoeven partijen geen uitgebreid goedgekeurd prospectus te publiceren als zij minder dan 5 miljoen euro aan effecten uitgeven binnen een periode van 12 maanden. Malafide aanbieders kunnen misbruik maken van deze prospectusvrijstelling om grote bedragen bij beleggers op te halen, door effecten die tot verschillende categorieën behoren te combineren of uitgiftes te stapelen.

Volgens de AFM zijn sinds 2020 ruim 1.600 vrijgestelde aanbiedingen gemeld, met een totale waarde van meer dan 2 miljard euro. Aanbiedingen zitten opvallend vaak net onder de grens van 5 miljoen euro.

De risico’s voor particulieren zijn groot: zonder goedgekeurd prospectus ontbreekt cruciale informatie over risico’s, kosten, kenmerken en verantwoording. Het is voor beleggers dan lastig of zelfs onmogelijk om de propositie goed te beoordelen en na te gaan of die past binnen het eigen beleggingsprofiel. Daarnaast is er zonder goedgekeurd prospectus een grotere kans op misleiding.

Naar verwachting wordt de vrijstellingsgrens verruimd naar 12 miljoen euro, als gevolg van de EU Listing Act (vanaf juni 2026). Dit moet de toegang van het mkb tot de kapitaalmarkten vergroten. De AFM steunt die doelstelling, maar constateert dat de verhoging tegelijkertijd de kans op misbruik en de potentiële schade vergroot. Beleggers doen er goed aan om zeer kritisch te kijken naar proposities die onder de vrijstelling vallen.

·         De cryptowereld schuift de reguliere markt binnen
Een andere risicofactor is de opmars van crypto, stablecoins en DeFi als onderdeel van het financiële systeem. In de VS krijgen cryptobedrijven veel ruimte, en ook in Europa is de integratie met het reguliere systeem zichtbaar.

Bovendien groeit het gebruik van stablecoins. Een stablecoin is een crypto die is gekoppeld aan een officiële munteenheid en moet worden gedekt door stabiele investeringen, zoals staatsobli­gaties. Luister ook deze podcast over dit onderwerp.

DeFi (decentralized finance) is een verzamelnaam voor financiële diensten die worden aangeboden zonder traditionele tussenpersonen zoals banken, brokers of beurzen. In plaats daarvan draait alles op blockchaintechnologie.

Omdat banken en brokers steeds meer cryptodiensten aanbieden, lijkt het alsof crypto vergelijkbaar is met reguliere beleggingen. Maar de risico’s – hacks, technische storingen, onduidelijke dekking van stablecoins – blijven volledig voor rekening van de belegger. Deze kunnen bovendien sneller overslaan naar de traditionele financiële wereld.

·         Beloofd rendement, verborgen frictie in private markten
Parallel daaraan winnen private equity en private credit terrein. Waar dat vroeger vooral het domein was van institutionele beleggers, krijgen nu ook vermogende particulieren en bredere retailgroepen toegang tot private markten. Juist op een moment dat private equity zelf onder druk staat. De VEB zet in Effect de kenmerken en risico’s van dit soort aanbiedingen uiteen, met een checklist voor beleggers.

De AFM wijst erop dat fondsen met illiquide beleggingen het risico lopen op een mismatch tussen in- en uitstapmogelijkheden en de onderliggende activa.

Met de komst van de Savings and Investments Union (SIU), een nieuwe Europese kapitaalmarktunie, wordt het bovendien makkelijker voor buitenlandse platforms om hun producten in Nederland aan te bieden, vaak zonder advies. Dat vergroot de kans dat particuliere beleggers in producten stappen die niet passen bij hun risicoprofiel.

·         AI als katalysator voor fraude en marktmisbruik
Wat AI beleggers aan gemak oplevert, werkt voor criminelen minstens zo goed. Volgens het rapport is er een nieuwe generatie digitale fraude ontstaan: deepfakes, het klonen van stemmen, nep-identiteiten en gepersonaliseerde phishingcampagnes worden op industriële schaal uitgevoerd.

AI-taalmodellen formuleren overtuigend, maar ze zijn niet getraind voor beleggingsadvies, benadrukt de AFM.

Daarnaast vergroot de inzet van met name generatieve AI het gevaar van fraude. Marktmanipulatie is makkelijker geworden. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij het aandeel Regencell Bioscience op de Nasdaq: via sociale media en nepvideo’s van analisten werd de koers kunstmatig opgepompt – van minder dan een dollar naar 78 dollar in enkele weken – om daarna in te storten.

·         Grensoverschrijdende platforms en toezicht
Tot slot verplaatst een groeiend deel van het spaargeld en de beleggingsactiviteiten zich naar buitenlandse banken, brokers en platforms. Het aandeel van Nederlandse banktegoeden in het buitenland is bijvoorbeeld bijna verdubbeld in twee jaar tijd.

Dat kan gunstig zijn voor consumenten, maar het betekent ook dat de bescherming van de Nederlandse belegger afhankelijker wordt van buitenlandse toezichthouders. Bij problemen is de route minder duidelijk en duurt hulp vaak langer. De ‘fraudebestendigheid’ die van de belegger zelf wordt gevraagd neemt toe.

Verstandig en eenvoudig beleggen
Met de snelle ontwikkelingen en veelheid aan informatie lijkt beleggen soms ingewikkeld. Gelukkig zijn er genoeg manieren om eenvoudig op een verstandige manier te beleggen. Onlangs gaf de VEB vijf tips om eenvoudig gespreid te beleggen via etf’s en fondsen.

De VEB helpt beleggers met onafhankelijke informatie, analyses en waarschuwingen over nieuwe producten, marktrisico’s en aanbieders. Leden van de VEB kunnen kosteloos contact opnemen met de specialisten van de Beleggersservice (VEB - Contact).