“Kosten en rendement staan bovenaan mijn prioriteitenlijst.” Was getekend: Marguerite Bérard bij haar presentatie als nieuwe bestuursvoorzitter van ABN Amro tijdens de aandeelhoudersvergadering in april van dit jaar. 

De urgentie die toen al uit de woorden van de Française sprak, zal er na haar eerste honderd dagen als hoogste baas niet minder op zijn geworden. Het vertrouwen van de markt moet dringend worden herwonnen en dat begint bij het verlagen van de kosten en het verbeteren van de winstgevendheid.

De kwartaalcijfers van deze week laten zien dat van een eerste stap in die richting nog nauwelijks sprake lijkt. Oplopende kosten voor met name personeel blijven de bank achtervolgen. De beurskoers kreeg op de dag van de cijfers een tik van circa 6 procent, gevolgd door licht herstel een dag later. ABN Amro heeft nu een beurswaarde van zo’n 20 miljard euro.

Personeelskosten
ABN Amro wist de afgelopen twaalf maanden het aantal dure externe krachten, waaronder consultants die bijvoorbeeld assisteren bij het op orde brengen van datasystemen en risicomodellen, met ruim 900 man terug te brengen. Daar stond tegenover dat er ruim 1200 voltijdsbanen bijkwamen op vooral de IT- en anti-witwasafdelingen.

In combinatie met loonsverhogingen door nieuwe CAO-afspraken stegen de totale personeelskosten ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar met twaalf procent tot 735 miljoen euro. Omdat allerhande overige kosten - waaronder de inhuur van externe krachten en toezichtkosten - wel daalden, bleef de stijging van de totale kosten beperkt tot vier procent.

De bank doet al jaren vergeefse pogingen de kosten te drukken. Even terug in de tijd, naar november 2020. De toen net aangetreden topman Robert Swaak zette als fundament van zijn nieuwe strategie zwaar in op kostenbesparingen, maar moest die ambitie al vrij snel loslaten. Hij wilde aanvankelijk tegen eind 2024 honderden miljoenen euro’s hebben bespaard, met als doel een kostenplafond van 4,7 miljard euro.

Het verschil met waar ABN Amro nu op afstevent, is significant. Voor dit jaar mikt het op een kostenniveau van tussen de 5,3 en 5,4 miljard euro. Dat zou een efficiencyratio (cost to income) betekenen van circa 60 procent. Ofwel, voor iedere euro aan inkomsten moet de bank 60 eurocent uitgeven.

Ook de inkomsten vielen wat tegen. De rentebaten daalden het afgelopen kwartaal licht naar 1,5 miljard euro, vergeleken met 1,6 miljard euro in de vergelijkbare periode vorig jaar. De lagere rentemarge werd deels gecompenseerd door een toename van verstrekte hypotheekleningen en iets hogere commissie-inkomsten. Voor het hele jaar mikt ABN Amro onveranderd op rentebaten van tussen de 6,2 miljard euro en 6,4 miljard euro.

Waardering
Voor de precieze plannen van CEO Bérard met ABN Amro moeten beleggers wachten tot de kapitaalmarktdag (capital markets day) die voor 25 november op de rol staat. De hamvraag die centraal staat, is allerminst nieuw. Met welke strategie kan de bank zijn winstgevendheid structureel verbeteren? 

Gesteund door de hogere beleidsrentes van de Europese Centrale Bank (ECB) heeft ABN Amro de laatste jaren zijn rentemarges gestaag zien oplopen. Dat is nog steeds een belangrijke inkomstenbron: het afgelopen kwartaal kwam ongeveer 70 procent van de 2,1 miljard euro aan totale inkomsten uit rentebaten. 

De winstgevendheid kreeg zo een boost. Het rendement op het eigen vermogen (ROE) piekte halverwege 2023 boven de 16 procent. Inmiddels zit dat cijfer - net als de ECB-rentes - in een dalende trend.

De winstgevendheid van ABN Amro leunt sterk op de centrale bank

Bron: Kwartaalrapportages ABN Amro, Europese Centrale Bank (ECB). Bewerking VEB. De blauwe staven tonen het rendement op eigen vermogen (ROE) per kwartaal. De oranje lijn toont de depositorente van de ECB.

De focus op de ROE is er niet zomaar. Voor de waardering van een bank is dat een cruciale maatstaf. Banken met een structureel hoge ROE worden door de markt hoger gewaardeerd.

Door de stijging van de beurskoers van de afgelopen maanden is de verhouding tussen de marktkapitalisatie en de boekwaarde van ABN Amro gestegen van 0,55 tot 0,85. Dat is een aardige inhaalrace, maar de bank is natuurlijk niet de enige beursgenoteerde bank die heeft geprofiteerd van de gestegen marktrentes.  

Over vrijwel de hele linie heeft de Europese bankensector stevigere waarderingen gekregen. ABN Amro bungelt nog steeds redelijk achteraan in het peloton (zie onderstaande grafiek). Slechts notoire probleemgevallen als Société Générale en Banca Monte dei Paschi hebben een lagere waardering. 

Waardering ABN Amro blijft achter bij sectorgenoten

Bron: Bloomberg. De grafiek toont de koers-boekwaardeverhouding van de 50 banken die deel uitmaken van de STOXX Europe Banks Index. Ter illustratie zijn enkele van die 50 namen uitgelicht.

ABN Amro mikt voor volgend jaar (2026) op een ROE van tussen de 9 en 10 procent. Dat is onvoldoende om op een hogere multiple te kunnen rekenen. Het maakt de bank kwetsbaar. De vuistregel is dat een bank met een ROE van 12 à 13 op een koers-boekwaarderatio van 1 handelt.

Alleen met een geloofwaardige strategie waarmee de winstgevendheid structureel verbetert, kan ABN Amro aanhaken bij de rest van de sector.

Kapitaalbuffers
Wat ook de aandacht trok bij de kwartaalcijfers was een nieuw aangekondigd inkoopprogramma van eigen aandelen. In 2022, 2023 en 2024 kocht ABN Amro telkens voor 500 miljoen euro eigen aandelen in.

Vooralsnog wil CEO Bérard nu niet verder gaan dan 250 miljoen euro. Toch zet zij de deur wel op een kier. De komende maanden volgt een evaluatie die tijdens de kapitaalmarktdag moet leiden tot duidelijkheid over hoeveel geld er in de nabije toekomst terug kan vloeien naar aandeelhouders.

De inkoopplannen vielen lang niet bij iedereen in goede aarde. “Ik snap het niet”, zo verzuchtte een analist na het zien van het verlaagde inkoopbedrag. “Er is vandaag 1 miljard euro aan beurswaarde verloren, voornamelijk vanwege de lagere aandeleninkoop”, aldus de marktvorser van Banco Santander. “Mikken jullie op hogere bufferratio’s of toch een groter aandeleninkoopprogramma?”

Op het oog is het ABN-bestuur conservatief met de kapitaalteruggave. De kernkapitaalratio, de verhouding tussen het buffervermogen en de risico-gewogen activa, staat op 14,8 procent - ruim boven de eigen doelstelling van 13,5 procent. Dit wijst erop dat er toch behoorlijke speling is. Een extra inkoopprogramma van 250 miljoen euro zou de ratio hebben verlaagd naar 14,6 procent.

ABN AMRO heeft ruimte voor extra uitkeringen

Bron: rapportages ABN Amro en berekeningen VEB. CET-1-kapitaal en RWA in miljarden euro’s. *2025 H1 op basis van extra aandeleninkoop van 250 miljoen euro.

Wat de afwachtende houding van CEO Bérard ook kan verklaren, is dat de toezichthouder vanaf volgend jaar extra buffers gaat rekenen voor aflossingsvrije hypotheken. Die gelden als meer risicovol en daarvoor moet de bank meer kapitaal aanhouden.  

ABN Amro is het niet eens met die zienswijze. Directeur risicobeheer Serena Fioravanti legde uit: “We zien aflossingsvrije hypotheken als laag risico”. Door forse waardestijgingen hebben ook de huizen met een hypotheek waar niet op is afgelost een lage schuldgraad. De waarde van deze leningen vergeleken met de huiswaarde staat op 37 procent, zo vertelde de Italiaanse.

Bérard vulde aan: “Als Française kan ik zeggen dat de betalingsmoraal in Nederland hoog is”. De extra buffers kosten ABN Amro naar verwachting zo’n 20 basispunten van de kernkapitaalratio.