Na de bekendmaking van de kwartaalcijfers schoot het aandeel Océ omhoog. Beleggers zijn het blijkbaar met de topman eens. Het lijkt het erop alsof beleggers zich blind staren op de gemelde vooruitgang in kostenbesparingen (34 miljoen euro) en de geslaagde verkoop van vastgoed (40 miljoen euro).

Maar de cijfers zeggen meer.

Kasstromen negatief
De winst is positief, maar menig accountant zal vertellen dat er weinig subjectiever is dan het winstbegrip. Interessanter is het om te kijken hoeveel geld er daadwerkelijk in en uit een onderneming stroomt. Dit kan aan de hand van de vrije kasstroom. '

Deze wordt berekend door van de operationele kasstroom - de hoeveelheid geld die binnenkomst met het ontplooien van normale bedrijfsactiviteiten - de kapitaalsuitgaven - investeringen in machines - af te trekken.

De vrije kasstroom van Oce verbeterde in het eerste kwartaal ten opzichte van vorig jaar weliswaar met 45 miljoen euro, maar is nog steeds sterk negatief (-64 miljoen euro). Oce moest dus weer langs bij de banken (158 miljoen euro) om dit verschil op te vullen.

Ook de operationele kasstroom, die weliswaar traditioneel zwak is in het eerste kwartaal, bleef onder nul (-38 miljoen euro). De cashpositie is dus wezenlijk anders dan de opgepoetste winstpositie. Nu de afnemers van Oce - zoals banken en bouwbedrijven - zelf in de problemen zitten is het maar zeer de vraag of banken in de toekomst geld blijven uitlenen aan het bedrijf.

Weg met DSS?
De divisie Digital Document Systems (DSS) - verkoop van klein formaatprinters en het verlenen van printdiensten - is en blijft het probleemkindje van Oce. Over 2008 werd met ruim 2/3 van de activa en een giga-omzet van 1,6 miljard euro met puffen en zweten een operationeel verlies behaald van zes miljoen euro.

In de eerste maanden van dit jaar daalde omzet van deze divisie met 8,6 procent tot 368,8 miljoen euro, maar werd zowaar een positief resultaat van 14,5 miljoen euro gerealiseerd. Doordat de omzet is gedaald kan afgeleid worden dat het positieve resultaat een gevolg is van (eenmalige) kostenreducties die op termijn waarschijnlijk niet duurzaam zijn.

Van Iperen moet snel "strategisch overwegen" wat het met deze uit de kauwen gewassen divisie met extreem lage marges doet.

Bankconvenanten
Doordat de negatieve vrije kasstroom wordt opgevangen met bankleningen kruipt Oce steeds dichter tegen de financiële ratios die afgesproken zijn met de bank. Zo mag de leverage rate, de verhouding tussen nettoschuld en het bedrijfsresultaat (ebitda), niet hoger worden dan drie.

In de afgelopen drie maanden is de ratio opgeklommen van 2,5 eind 2008 tot 2,96 nu. Het is duidelijk dat dit een weinig comfortabele positie is voor het bedrijf uit Venlo. Dit wordt versterkt door het feit dat de onderneming rekent met een "gecorrigeerd" ebitda-resultaat van 226 miljoen euro. Ter vergelijking: Het ebitda resultaat in 2008 bedroeg slechts 46 miljoen euro en van Ieperen denkt dat 2009 een stuk moeilijker wordt dan vorig jaar.

Pensioenpot
Een ander heikel punt waar met geen woord over wordt gerept in het kwartaalrapport is de bijna lege pensioenpot. De dekkingsgraad van het pensioenfonds dook eind 2008 ruim onder de negentig procent, terwijl een minimum van 105 procent vereist is.

Met de stand van de huidige kapitaalmarkten ziet het er niet naar uit dat dit probleem is opgelost, waardoor bijna onvermijdelijk is dat het pensioenfonds een fikse graai uit de kas van de onderneming zal doen.

Al met al is duidelijk dat de problemen van Oce in het eerste kwartaal van 2009 niet zijn opgelost.