Want ondanks een stevige omzet- en winstdaling ‘floreert’ het Amsterdamse concern volgens medeoprichter en grootaandeelhouder Harold Goddijn en heeft het een ‘goed toekomst-perspectief’.

Dat zei Goddijn deze week tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering (ava) van de kaartenmaker. Hij reageerde daarmee op kritische vragen van aanwezige beleggers over de resultaten en strategische koers van het bedrijf.

TomTom worstelt met de overgang van jarenlange groei van losse navigatieapparatuur voor in auto’s, naar groeiende verdiensten uit data en software voor navigatie.

Die onderdelen van het bedrijf zoals navigatiesoftware, verkeersinformatie en wagenparkbeheer kunnen de misgelopen omzet en winst van de traditionele kastjes nog niet compenseren.

‘De finale winnen’

Ondertussen vragen die nieuwe activiteiten wel hoge investeringen. Zo geven Goddijn en zijn financiële man Taco Titulaer al jaren alsmaar meer geld uit aan onderzoeks- en ontwikkelingskosten (r&d).

Vorig jaar werd 283 miljoen euro (2015: 268 miljoen euro) ingezet om de kaartendatabase te verfijnen en software te verbeteren.

Maar wanneer die investeringen tot tastbare resultaten gaan leiden, bleef ook tijdens deze ava ongewis. Volgens president-commissaris Peter Wakkie zijn de hoge r&d-uitgaven noodzakelijk om de beste wegenkaart te ontwikkelen en verkeersinformatie te verzamelen. ‘Zodat niemand meer om ons bedrijf heen kan’, zei Wakkie.

‘TomTom heeft een sleutelrol. Wij willen de finale spelen in de ontwikkelingen die tot de zelfrijdende auto gaan leiden, en die winnen’, aldus een strijdbare Wakkie.

Niet tornen

Tijdens de aandeelhoudersvergadering vroegen zowel professionele als particuliere beleggers of TomTom er wellicht toch niet goed aan zou doen onderdelen te verkopen. Maar Goddijn en Wakkie willen niet tornen aan de bedrijfssamenstelling.  

‘Ons onderdeel Telematics (dat bijvoorbeeld software bouwt om routes van transportbedrijven te optimaliseren, red.) is marktleider en levert een mooie kasstroom, dus waarom zouden we dat van de hand doen?’

Ook het afstoten van de consumentendivisie die navigatiekastjes en sport- en fitnessproducten maakt, is niet aan de orde. ‘Wij hebben de hardware, het distributienetwerk en de software en zijn daarom de beste eigenaar van de consumententak’, aldus Goddijn. 

Onverwachte omzetdaling

Veel aandeelhouders waren naar de bijeenkomst in het Amsterdamse Muziekgebouw aan het IJ gekomen na een jaar waarin TomTom teleurstellend presteerde.

De maker van digitale kaarten, actiecamera’s en sporthorloges boekte met 12 miljoen euro de laagste jaarwinst sinds haar beursgang in het voorjaar van 2005. ‘De winstgevendheid gaan we verbeteren’, zei Goddijn. Over de termijn waarop dat moet gebeuren, wilde hij zich niet uitspreken. 

Vooral de onverwachte omzetdaling (tot 987 miljoen euro) en lagere verkoopverwachtingen voor het lopende jaar vielen beleggers tegen. 2016 had de definitieve ommekeer moeten brengen.

Vorig jaar vertelde president-commissaris Peter Wakkie aandeelhouders namelijk nog dat na de omzetstijging in 2015 de weg omhoog - na vier opeenvolgende jaren van teruglopende verkopen - weer was ingezet.

Wakkie, voormalig Ahold-bestuurder en dit jaar afscheidnemend president-commissaris bij Wolters Kluwer, erkende dit ‘vervelend’ te vinden.

‘De navigatiekastjesverkoop is sterker teruggevallen dan wij dachten. Door de snel veranderende technologische ontwikkelingen zit je er weleens naast’, zo verklaarde hij.

Volgens Wakkie heeft TomTom ‘de prioriteiten daarom bijgesteld’ en zijn de kosten in lijn gebracht met de krimpende omzet. Voor dit jaar denkt TomTom dat de omzet nog verder zal dalen, tot ergens tussen de 925 miljoen en 950 miljoen euro.

Niet bang voor concurrentie

Bevreesd voor concurrentie van andere partijen die zich op navigatiekaarten richten, is TomTom niet.

Kaartenleverancier Here ligt volgens TomTom-bestuurder Alain de Taeye ‘drie jaar achter’ met de ontwikkeling van hun kaartendatabase. Dat bedrijf is sinds eind 2015 in handen van samenwerkende autofabrikanten BMW, Mercedes en Audi.

‘Zij verwerken nieuwe informatie over wegen nog stapsgewijs, terwijl wij dit met onze sensoren allemaal realtime kunnen doen’, zei de Belg. De Taeye verkocht in 2007 het beursgenoteerde TeleAtlas voor 2,7 miljard euro aan TomTom en zit sindsdien in het bestuur. 

Het Nederlandse navigatiebedrijf is met zijn verkeersinformatie naar eigen zeggen marktleider, terwijl Here de grootste is met inbouw navigatiekaarten.

Rumoer om beloning

Aandeelhouders uitten behalve over het uitblijven van dividend en de strategische koers ook hun onvrede over het beloningsbeleid.

Zo krijgen TomTom-bestuurders vanaf dit jaar fors meer aandelenopties toegekend. Die toekenning is bovendien nog altijd niet afhankelijk van het realiseren van prestatiedoelstellingen. Ongeacht de bedrijfsresultaten kunnen de opties na drie jaar door bestuurders worden uitgeoefend.

Daarmee gaat TomTom in tegen de Nederlandse regels voor goed ondernemingsbestuur. Die bepalen dat een dergelijke optietoekenning afhankelijk moet zijn van vooraf vastgestelde prestatiedoelen.

Goddijn krijgt nu voortaan niet eenmaal zijn basissalaris in opties uitgekeerd, maar 1,4 maal. Voor afgelopen jaar kwam dat voor de bestuursvoorzitter onder de oude regeling nog neer op een toekenning van bijna 540 duizend euro. Voor de beide andere bestuurders gaat dat omhoog van 0,6 maal hun basissalaris naar eenmaal.

Behalve deze hogere optietoekenning is ook één van de twee doelstellingen voor de jaarlijkse cashbonus aangepast. Goddijn kan hiermee ieder jaar maximaal 1,2 keer zijn vaste salaris (462 duizend euro) als extraatje in contanten verdienen. Over 2016 kreeg de ceo overigens geen bonusuitkering.

Aandeelhoudersvergadering gepasseerd

Opvallend was ook dat commissarissen aan aandeelhouders geen goedkeuring vroegen voor deze aanpassingen.

In Nederland is het al jaren gangbare praktijk dat ingrijpende wijzigingen in het beloningspakket van bestuurders door aandeelhouders moeten worden goedgekeurd.

Maar volgens commissaris Tammenoms-Bakker, speciaal belast met het beloningsbeleid, was dat niet vereist. ‘Wij zien dit niet als een beleidswijziging en daarom leggen wij de voorstellen ook niet aan de aandeelhoudersvergadering voor.’

Zij kondigde meteen aan volgend jaar met een geheel nieuw beloningsbeleid te zullen komen dat ‘mogelijk meer in de pas zal lopen’ met de Nederlandse gedragscode voor goed ondernemingsbestuur.