VEB.net maakt gebruik van cookies om het gebruiksgemak van de website te verbeteren. 

Een reeks aan beursschandalen benadrukt het belang van controle bij beursgenoteerde ondernemingen. De accountant speelt daarbij een sleutelrol, maar kan het slot niet altijd vinden. Een beschrijving van de positie van de accountant bij beursgenoteerde bedrijven. 

De rol van de accountant
De primaire verantwoordelijkheid voor een goed functionerende onderneming met adequate checks and balances ligt bij bestuurders, commissarissen en interne controleurs. Accountants hebben een belangrijke wettelijke controletaak binnen dit geheel. Zij inspecteren de jaarrekening en voorzien deze – indien goed bevonden – van een goedkeurende verklaring.


De accountant moet daarbij niet primair of zelfs uitsluitend de belangen van de gecontroleerde onderneming behartigen, zoals bijvoorbeeld een advocaat dat doet. De accountant dient het maatschappelijk verkeer: in de eerste plaats zijn dat de aandeelhouders. Zij benoemen de accountant, kunnen de accountant bevragen tijdens de aandeelhoudersvergadering en moeten tot slot de jaarrekening goedkeuren.

Daarnaast zijn er nog andere stakeholders, zoals crediteuren, werknemers en leveranciers. Ook deze partijen baseren hun beslissingen op de jaarrekening en hebben dus belang bij een goede controle. Daarom wordt de accountant ook wel de vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer genoemd.

 

Het belang van een goede accountant
Accountants die hun werk goed doen, kunnen beursdebacles helpen voorkomen en besparen de maatschappij een hoop narigheid en verliezen. 


Helaas blijken accountants hun werk vaak niet goed te doen. Hoe verschillend de debacles bij Van der Moolen, Vestia, Ahold, LCI, Econcern, LandisInnoconcepts en Imtech ook zijn, steeds bleek de accountant signalen van fraude of malversaties niet, te laat of onvoldoende te hebben onderkend.

Bij de VEB staan de dossierkasten vol met zaken waarin de accountant zijn werk niet goed heeft gedaan. Verschillende accountants schikten reeds met de VEB voor wantoestanden uit het verleden.

Overigens gaat het hier niet om incidenten, maar is er sprake van structurele problemen in de accountancy. Uit onderzoek van de AFM naar de kwaliteit van accountants bleek in 2014 al dat maar liefst 45% van het door de AFM geselecteerde werk van KPMG, PWC, EY en Deloitte onder de maat was. Geen wonder dat zoveel beursschandalen konden plaatsvinden en dat de publieke druk op accountants zo heftig is de laatste jaren. 

 

Een slechte en een goede accountant
De slechte accountant is vaak vooral een vertrouwensman van de gecontroleerde onderneming, die oordeelt of een bepaalde post in de jaarrekening van zijn ‘cliënt’ nog wel extern te verdedigen is. Hij verschuilt zich dikwijls achter strikte uitleg van wet- en regelgeving en/of is onvoldoende doortastend in zijn controlewerk. Hierdoor kunnen belanghebbenden een onvolledig of onjuist beeld krijgen van de status van een onderneming.


Een goede accountant zet daarentegen het belang van de buitenwereld voorop. Hij stelt zich proactief op bij het verzamelen van informatie (zeker wanneer signalen duiden op fraude, grote risico’s of een ongezonde bedrijfscultuur), confronteert bestuurders en commissarissen met zijn bevindingen en rapporteert hier transparant en uitgebreid over naar de buitenwereld. De aandeelhoudersvergadering is een geschikt podium voor het toelichten van zijn bevindingen. Idem voor het jaarverslag via de uitgebreidere controleverklaring.

Naast het continuïteitsaspect geeft een goede accountant zijn mening over de belangrijkste risicogebieden voor materiële afwijkingen in de jaarrekening. Dat kan bijvoorbeeld de boekwaarde van de goodwill zijn, belastingaangelegenheden, de waardering van compensabele verliezen of mogelijke gaten in interne controles. Maar ook afwijkingen in kwalitatieve verslagen van het bestuur

Ook informeert een goede accountant beleggers over de reikwijdte van zijn controlewerkzaamheden en hoe hij heeft beoordeeld welke posten in zijn ogen een materiële (significante) invloed hebben op de jaarrekening.

Corrigerend en waarschuwend optreden bij operationele tegenvallers, fraude of dreigende discontinuïteit. Dat vraagt het beleggend publiek van de accountant.

 

Consequenties voor slechte accountants
Accountants die niet adequaat handelen, komen daar niet zomaar mee weg als het misgaat. Zij zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de volledige schade die beleggers lijden als zij ten onrechte op een goedkeurende verklaring zijn afgegaan bij hun beleggingsbeslissing.


De Hoge Raad heeft in de zaak Vie d’Or vastgesteld dat de taakuitoefening van de accountant mede een wezenlijk publiek belang dient. Beleggers en andere belanghebbenden moeten hun gedrag kunnen afstemmen op die informatie en er bij het nemen of handhaven van hun financiële beslissing op kunnen vertrouwen dat het gepresenteerde beeld niet misleidend is.

Daarbij is het niet eens relevant of de belegger de goedkeurende verklaring ook daadwerkelijk heeft bestudeerd. Uit rechtspraak blijkt dat misleidende, te rooskleurige jaarstukken een positieve invloed hebben op de koers en dat het redelijkerwijs te verwachten is dat als gevolg van de misleidende jaarstukken de koers de werkelijke waarde te boven gaat, waardoor een belegger schade lijdt door aankoop (of aanhouden) tegen een te hoge koers.

 

Inspanningen van de VEB
De VEB discussieert in het publieke debat al jaren over de rol van de accountant waarbij één ding voorop staat: deze moet weer functioneren als vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer.


Lees in de volgende artikelen enkele andere aandachtspunten die de VEB constateert voor de accountancy.

 

Jaarlijks stuurt de VEB een brief met aandachtspunten naar de grootste accountantskantoren: